AAA

M-learning w strukturze metodycznej
e-learningu

Ewa Lubina

Wprowadzenie

W większości państw członkowskich Unii Europejskiej w przestrzeni edukacyjnej zachodzą dostrzegalne zmiany w procesie kształcenia. Mówi się nawet o zmianie paradygmatu kształcenia na skutek wdrażania nowych technologii do procesów nauczania i uczenia się1.

W warunkach ciągłego rozwoju nowoczesnych technologii potrzeba unowocześniania metodyki nauczania zaznacza się coraz mocniej - osoby uczące się potrzebują nowych bodźców pobudzających ciekawość, inspirujących do poszukiwań. Przyzwyczajenie do codziennych ułatwień budzi oczekiwanie, że będą one miały swoje miejsce również w sferze nauczania.

Metodyczne uwarunkowania m-learningu

W ostatnich latach w szkołach wyższych, można zauważyć zwiększoną aktywność w zakresie pilotażowej implementacji nowoczesnych metodologii aktywizujących procesy nauczania, opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych2. Stanowi to impuls do zmian we wszystkich obszarach procesu nauczania, takich jak:

  • unowocześnienie metod pracy;
  • wprowadzenie nowych rozwiązań lekcji praktyk i laboratoriów, czasu uczenia się;
  • zmiana w zakresie doboru, prezentacji i sposobów dystrybucji materiału nauczania;
  • zmiana metod i organizacji pracy nauczycieli i studentów;
  • zmiana organizacji i rozliczania godzin pracy;
  • rozbudowanie indywidualnych metod pracy;
  • personalizacja profilu uczenia się (dostosowanie do potrzeb poszczególnych uczących się);
  • zmiana metod pracy grupowej;
  • zmiana sposobu oceniania osiągnięć studentów;
  • zmiana sposobu indywidualnego wspomagania uczących się.

Specjaliści od e-learningu już od dawna sygnalizowali potrzebę takich zmian. Tradycyjne struktury metodyczne wzbogacone o e-learning oraz coraz częściej o m-learning, to droga do nowej jakości nauczania. Studenci znajdą się w sytuacji, w której sposób studiowania będzie wciąż się zmieniać (nawet w ciągu jednego dnia)3. Dynamika uczenia się jest oparta na przemiennym wykorzystywaniu zróżnicowanych sposobów uczenia się: student jest obecny na zajęciach o charakterze stacjonarnym, których część treści jest wcześniej zapowiedziana w komunikatach mobilnych, a pozostała część, przeznaczona do samodzielnego pogłębienia, dostarczona przez internet i pobrana za pomocą urządzeń mobilnych. W dalszym ciągu procesu student może komentować materiały, projekty lub zadania i uczestniczyć w różnych formach pracy grupowej. Organizację pracy od strony merytorycznej planują wykładowcy, a od strony technicznej monitorują informatycy4. Warto zwrócić uwagę na to, że pokolenie ludzi młodych jest obecnie przyzwyczajone do zmienności i oczekuje większej niż dawniej dynamiki działania i intelektualnej stymulacji. Te warunki spełniają struktury metodyczne łączące zróżnicowane formy pracy.

W szkolnictwie akademickim coraz częściej podejmuje się próby wprowadzania nowych technologii do procesu kształcenia - w przypadku m-learningu są to ciągle próby nieśmiałe, balansujące na granicy eksperymentu5. Wykorzystanie technologii mobilnych stało się już potrzebą chwili i jest odpowiedzią na zwerbalizowane oczekiwania studentów.

Ciekawym doświadczeniem jest, wdrożony w 2005 roku w Universidad Politécnica de Valencia w Hiszpanii, system łączący metodyczne schematy tradycyjnego nauczania, schematy e-learningowe oraz kreujący nowe schematy z udziałem metod m-learningowych6.

Ocena efektywności tego przedsięwzięcia wypadła dobrze. Uczelnie biorące w tym udział wysoko oceniają wykorzystanie urządzeń mobilnych w procesie nauczania i uczenia się, zarówno pod względem technicznym, atrakcyjności dydaktycznej, wartości pedagogicznej, interakcyjności, stymulowania motywacji studentów, elastyczności przekazu treści, a nawet pod względem redukcji kosztów7.

W doświadczeniu akademickim m-learning okazał się technologią o dużych możliwościach rozwoju, których podstawą jest fakt, że prawie wszyscy studenci mają telefony komórkowe, a wielu z nich ma również urządzenia PDA. Wzrost dostępności i usprawnienie komunikacji w procesie nauczania mobilnego pozwalają lepiej wykorzystać potencjał studentów i nauczycieli - indywidualizują proces i zwiększają jego intensywność. Nauczanie zdalne wsparte technologią mobilną jest, w przedsięwzięciu hiszpańskim, skoncentrowane na uczących się. Wszystkie aplikacje są skupione wokół czynności wykonywanych przez studenta. W systemie funkcjonuje dziesięć aplikacji, których większość jest obsługiwana przez telefony komórkowe.

Architektura sytemu nauczania opartego na m-learningu

Struktura wdrożonego systemu uwzględnia zarówno pedagogiczne, społeczne, jak i organizacyjne aspekty procesu kształcenia na odległość. Aspekty pedagogiczne obejmują procesy motywowania studentów do pracy i budowania schematów pracy grupowej w przestrzeni zawierającej się pomiędzy:

  • uczestnictwem w zajęciach tradycyjnych;
  • kontaktem za pośrednictwem telefonów komórkowych i krótkich wiadomości;
  • pobieraniem i wysyłaniem drogą internetową materiałów i zadań;
  • uczestnictwem w asynchronicznych formach pracy na platformie edukacyjnej.
Te wszystkie formy aktywności są realizowane za pomocą urządzeń mobilnych różnej klasy - od telefonów komórkowych, poprzez urządzenia PDA (łączące funkcje telefonu komórkowego i komputera), aż po mobilne komputery (laptopy) z bezprzewodowym dostępem do internetu.

Aspekty organizacyjne i społeczne są realizowane poprzez budowanie społeczności, która nie jest ograniczona do spotkań osobistych na terenie kampusu uczelnianego ani do asynchronicznych spotkań w sieci, na platformie e-learningowej - warunki do bezpośredniego i nienadzorowanego kontaktu społecznego stwarza łączenie różnych technologii komunikacyjnych. Służą one także dystrybucji informacji i materiałów, kontroli procesu nauczania, zarządzaniu systemem, organizacji tradycyjnych form pracy i sesji mobilnych.

Aplikacje są zintegrowane z systemem LMS (platformą) i pomyślane w taki sposób, aby w jak największym stopniu zapewnić możliwości interakcji pomiędzy nauczycielem i studentem, traktując interakcję i komunikację dwukierunkową jako podstawowy warunek efektywności procesu kształcenia.

W ten sposób tworzy się kampus akademicki, którego granice wyznacza wysyłka i odbiór komunikatów na poziomie interpersonalnym oraz przepływ informacji o przebiegu procesu nauczania. Całość systemu oparta jest na komunikacji z serwerem za pośrednictwem internetu i technologii bluetooth. Autorzy systemu podkreślają, że priorytetem w organizacji systemu i doborze aplikacji jest ich dostępność - także dostępność finansowa, umożliwiająca korzystanie z nich również osobom gorzej sytuowanym.

Rysunek 1. Architektura systemu

Źródło: D. Álvarez Sánchez, M. Edwards Schacther, El teléfono móvil: una herramienta eficaz para el aprendizaje activo, 2006

Schemat zastosowanych aplikacji

System opiera się na dwóch pakietach aplikacji - służących zapewnieniu dostępności i mobilności systemu i służących bezpośrednio usprawnieniu procesów nauczania. Tworzą one podsystemy obsługujące różne obszary działania, w których poruszają się trzy grupy uczestników: wykładowcy, studenci oraz administratorzy zapewniający sprawne działanie systemu. Każda z tych grup ma zdefiniowany profil działania i dostęp do określonych aplikacji potrzebnych do pracy. Na system aplikacji składają się:

1. Aplikacje ułatwiające dostępność i mobilność:

  • system komunikacji pośredniczącej pozwala na komunikację pomiędzy wykładowcami a studentami za pomocą krótkich wiadomości, przekazywanych wewnątrz systemu, a także do terminali, którymi są telefony komórkowe;
  • system odbiorczy krótkich komunikatów zapowiednich służy organizacji pracy w formach synchronicznych - uprzedza o zbliżających się terminach, monituje o aktywność, zwłaszcza gdy dotyczy to pracy wielu uczestników w tym samym czasie;
  • system planowania czasu nauczycieli prowadzących określa dostępność bezpośrednią (synchroniczną) wykładowcy w sieci, a także drogi i zasady dostępności asynchronicznej, usprawniając organizację konsultacji dla studentów;
  • system kontroli czasu pracy określa termin dostępność materiałów oraz rejestruje czas poświęcony przez studenta na wykonanie zadań;
  • system samodzielnego planowania i gospodarowania czasem aktywności przez studenta to przestrzeń wirtualna, w której student dokonuje samodzielnych decyzji o kolejności wykonywania poszczególnych działań, terminach ich rozliczania, a także o formach współpracy z innymi uczestnikami procesu.

2. Aplikacje usprawniające procesy nauczania:
  • system kontroli samodzielnej aktywności studentów w procesie nauczania i uczenia się pozwala monitorować działania (lub ich brak) uczestniczących osób. Jest przydatny zwłaszcza w obserwacji grupowych form pracy i ocenie efektów;
  • system kontroli uczestnictwa w sesjach synchronicznych i asynchronicznych monitoruje działania uczestników pod kątem wymogów formalnych - aktywności w zajęciach obowiązkowych realizowanych zdalnie;
  • system ewaluacji wewnętrznej służy przede wszystkim pomiarowi efektów kształcenia realizowanemu przy pomocy testów;
  • system konsultacyjny ma za zadanie zapewnić optymalne wykorzystywanie potencjału dydaktycznego kadry, a także usprawnić ocenianie osiągnięć studentów;
  • system zarządzania informacją zwrotną steruje przepływem komunikatów merytorycznych pomiędzy wykładowcami i studentami oraz wspiera budowanie interakcji w uczącej się społeczności.

Aplikacje te obsługują w sposób systemowy całość działań edukacyjnych studentów i kompleksową realizację procesu nauczania i uczenia się. Doświadczenie pokazuje, że użycie takiego modelu dydaktycznego służy zwiększeniu aktywności intelektualnej, a także intensyfikacji pracy i uczestnictwa studentów w różnych formach pracy. Służy również rozwojowi metod pracy - implementacji metod aktywizujących, zwiększających potencjał dydaktyczny nauczycieli i osób uczących się.

Podsumowanie

Harmonizacja praktyki edukacyjnej z nowoczesną technologią staje się ważnym zadaniem i podejmowanie prób w tym kierunku jest w pełni uzasadnione. Realizatorzy przedsięwzięć e-learningowych i m-learningowych, a w jeszcze większym stopniu blended learningowych w europejskiej przestrzeni edukacyjnej, od dawna sugerują włączenie tej formy nauczania do systemu punktacji ECTS (European Credit Transfer System). Są to dopiero sugestie, niemniej uruchamiają one proces myślenia na ten temat i proces unowocześnienia systemu edukacji w Europie.

Bibliografia

  • D. Álvarez Sánchez, M. Edwards Schacther, El teléfono móvil: una herramienta eficaz para el aprendizaje activo, MICTE, Sevilla 2006,http://www.formatex.org/ , [ 24.08.2007].
  • C.Y. Chang i in., Concept and design of Ad Hoc and mobile classroom, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003, nr 19.
  • S. David, Observations in classrooms using a network of handheld devices, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003, nr 19.
  • M. Gramlin, Distance Learning in Tranisitio, The Impact of Technology: A New Zealand Perspective, EDEN Conference The Open Classroom Distance Learning and New Technologies in School Level Education and Training, Oslo 1995.
  • W. Griswold, R. Boyer, S. Brown, T. Truong, E. Bhasker, G. Jay, B. Shapiro, Using Mobile Technology to Create Opportunistic Interactions on a University Campus, "Computer Science and Engineering", University of California, San Diego 2002.
  • T. C. Liu, H. Y. Wang, J. K. Liang, H. W. Ko, J. C. Yang, Wireless and mobile techonologies to enhance teaching and learning, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003, nr 19.
  • C. Markett, I. Arnedillo Sánchez, S. Weber, B. Tangney, Using short message service to encourage interactivity in the classroom, "Computers & Education" 2006, nr 46.
  • F. Michavila, Estudio sobre innovaciones educativas basadas en las tecnologías de la información en la formación universitaria presencial y a distancia, 2004, http://liti.dmami.upm.es, [10.09.2007].
  • D. Ng'ambi, Collaborative Questioning: A case of Short Message Services (XMS) for knowledge sharin, Sixth International Conference on Advanced Learning Technologies, 2006, http://ieeexplore.ieee.org/ ,[10.09.2007].
  • E. Nonyongo, K. Mabusela, V. Monene, Effectiveness of sms communication. Between university and students, MLearn 2005 4th World Conference on mLearning, 2005,http://www.mlearn.org , [10.09.2007].
  • A. Pastor, La viabilidad de las propuestas metodológicas para la aplicación del crédito europeo por parte del profesorado de las Universidades Espanolas, vinculadas a la utilización de las TICs en la docencia y la investigación, 2004, Direccion General de Universidades, Madryt 2004.
  • B. Patten, I. Arnedillo Sánchez, B. Tangney, Designing collaborative, constructionist and contextual applications for handheld devices," Computers & Education" 2006, nr 46.
  • A. Stone, J. Briggs, C. Smith, SMS and Interactivity - Some Results from the Field, and its Implications on Effective Uses of Mobile Technologies in Education, IEEE International Workshop on Wireless and Mobile Technologies in Education, Växjö, Szwecja 2002.
  • N. Upadhyay, M-Learning - A New Paradigm in Education,http://itdl.org/ , [24.08.2007].
  • L. Vicent Safont, Estudio Metodológico y Tecnológico para la adaptación de una Titulación en formato e-learning al nuevo Espacio Europeo de Educación Superior, 2005, http://www.upf.edu, [10.09.2007].

INFORMACJE O AUTORZE

EWA LUBINA

Autorka jest pracownikiem Regionalnego Ośrodka Metodyczno-Edukacyjnego "Metis" w Katowicach. Zajmuje się problematyką wykorzystania nauczania na odległość w kształceniu i doskonaleniu zawodowym dorosłych, jak również wykorzystaniem formuły zdalnego nauczania w kształceniu umiejętności psychospołecznych. Ma w swoim dorobku doświadczenia w tym zakresie i liczne publikacje związane z metodyką kształcenia na odległość.

 

Komentarze

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

dodaj komentarz dodaj komentarz

Przypisy

1 N. Upadhyay, M-Learning - A New Paradigm in Education, itdl.org, [24.08.2007].

2 F. Michavila, Estudio sobre innovaciones educativas basadas en las tecnologías de la información en la formación universitaria presencial y a distancia, [10.09.2007]; A. Pastor, La viabilidad de las propuestas metodológicas para la aplicación del crédito europeo por parte del profesorado de las Universidades Espanolas, vinculadas a la utilización de las TICs en la docencia y la investigación, Direccion General de Universidades, Madryt 2004

3 L. Vicent Safont, Estudio Metodológico y Tecnológico para la adaptación de una Titulación en formato e-learning al nuevo Espacio Europeo de Educación Superior, 2005, www.upf.edu/, [10.09.2007].

4 M. Gramlin, Distance Learning in Tranisitio, The Impact of Technology: A New Zealand Perspective, EDEN Conference The Open Classroom Distance Learning and New Technologies in School Level Education and Training, Oslo 1995.

5 S. David, Observations in classrooms using a network of handheld devices, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003, nr 19, s. 298-307; C.Y. Chang i in., Concept and design of Ad Hoc and mobile classroom, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003, nr 19 , s. 308-319; W. Griswold, R. Boyer, S. Brown, T. Truong, E. Bhasker, G. Jay, B. Shapiro, Using Mobile Technology to Create Opportunistic Interactions on a University Campus, "Computer Science and Engineering", University of California, San Diego 2002; T.C. Liu, H.Y. Wang, J.K. Liang, H.W. Ko, J.C. Yang, Wireless and mobile techonologies to enhance teaching and learning, "Journal of Computer Assisted Learning" 2003 nr 19, s. 371-382.

6 D. Álvarez Sánchez, M. Edwards Schacther, El teléfono móvil: una herramienta eficaz para el aprendizaje Activo, MICTE, Sevilla 2006, www.formatex.org/, [24.08.2007].

7 C. Markett, I. Arnedillo Sánchez, S. Weber, B. Tangney, Using short message service to encourage interactivity in the classroom, "Computers & Education" 2006, nr 46, s. 280-293; D. Ng'ambi, Collaborative Questioning: A case of Short Message Services (XMS) for knowledge sharing, Sixth International Conference on Advanced Learning Technologies, 2006,ieeexplore.ieee.org..., [15.05.2007]; E. Nonyongo, K. Mabusela, V. Monene, Effectiveness of sms communication. Between university and students, MLearn 2005 4th World Conference on mLearning, 2005, www.mlearn.org.za/C.... [10.09.2007]; B. Patten, I. Arnedillo Sánchez, B. Tangney, Designing collaborative, constructionist and contextual applications for handheld devices, "Computers & Education" 2006, nr 46, s. 294 -308; A. Stone, J. Briggs, C. Smith, SMS and Interactivity - Some Results from the Field, and its Implications on Effective Uses of Mobile Technologies in Education, IEEE International Workshop on Wireless and Mobile Technologies in Education, Växjö, Szwecja 2002, s. 147-151.