AAA

Domena internetowa

Artur Banach

Wprowadzenie

Adres internetowy jest jednym z ważniejszych elementów działań promocyjnych w sieci. Pełni on taką samą funkcję, jak nazwa firmy w realnym świecie. Pozwala na identyfikację przedsiębiorstwa oraz budowanie jego spójnej strategii promocyjnej. Artykuł przedstawia istotę domeny internetowej, systemu nazw DNS oraz zasady wyboru właściwej domeny dla firmy. Następnie omówione zostały problemy, na jakie może napotkać firma przy wyborze domeny internetowej, a które mogą dotyczyć sporów o prawo do posługiwania się daną domeną. Pokazana jest również możliwość uzyskania nowej, ciekawej domeny na przykładzie wprowadzanej przez UE domeny ".eu".

Istota domeny internetowej

Adresy internetowe są unikatowe. Oznacza to, że żaden nie może się powtarzać. Adres identyfikuje poszczególne strony internetowe, umożliwiając komputerom porozumiewanie się między sobą: nawiązywanie połączeń i przekazywanie danych. Konstrukcja sieci wyklucza możliwość nadania takiej samej nazwy dwóm stronom.

Każdy serwer sieciowy posiada swój adres IP, który go identyfikuje. Adres ten jest zawsze zapisywany w postaci czterech oktetów - liczb z zakresu od 0 do 255, rozdzielonych od siebie kropkami. Może to być na przykład: 217.74.65.68 lub 21.74.65.69. Wpisując w okno przeglądarki adres IP strony internetowej okazuje się, że rezultat jest taki sam, jak przy wprowadzeniu adresu domeny. To ostatnie oznaczenie jest jednak znacznie łatwiejsze do zapamiętania niż ciąg liczb adresu IP.

Rejestracją nazw serwisów internetowych zajmują się wyspecjalizowane instytucje. W Polsce jest to m.in. Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK). Zarządza ona rejestrem nazw tworzonych w obrębie domeny .pl, a także prowadzi rejestr większości polskich domen funkcjonalnych (na przykład: .com.pl, .org.pl) oraz regionalnych (na przykład: .waw.pl).

Adresy internetowe zbudowane są w ten sposób, że im bardziej dany składnik nazwy jest położony na lewo, tym bardziej jest szczegółowy. Przykładowo adres galaxy.uci.agh.edu.pl można odczytać w następujący sposób: komputer nazwany Galaxy, znajdujący się w Uczelnianym Centrum Informatyki (.uci) Akademii Górniczo Hutniczej (.agh), będącej jednostką edukacyjną (.edu), zarejestrowaną w polskiej domenie (.pl). Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej NASK poświeconej domenom www.dns.pl1.

Czym jest system DNS?

Każdy komputer podłączony do sieci posiada swój własny, niepowtarzalny 32-bitowy adres IP. Dla człowieka używanie i zapamiętywanie takich numerów jest zadaniem trudnym. W początkowym okresie rozwoju internetu, gdy komputerów było kilkaset, każdemu z nich nadawano własną unikalną nazwę. Jednakże ogromny wzrost liczby komputerów podłączonych do internetu wymusił wprowadzenie hierarchicznego, zdecentralizowanego systemu nazywania komputerów - systemu DNS2.

Podstawą technicznego systemu DNS jest ogólnoświatowa sieć serwerów. Przechowują one informacje na temat adresów domen. Każdy wpis zawiera nazwę oraz odpowiadający jej adres IP. Wpisy udostępniane są automatycznie, co pozwala na pracę internetu. DNS to również protokół komunikacyjny. Częścią specyfikacji protokołu są również zalecenia, jak aktualizować wpisy w bazach domen internetowych.

Nie istnieje jedna centralna baza danych adresów IP i nazw. Najważniejszych jest 13 serwerów rozrzuconych na różnych kontynentach. Serwery DNS przechowują dane tylko wybranych domen. Każda domena ma co najmniej 2 obsługujące ją serwery DNS, jeśli więc któryś z nich będzie nieczynny, drugi może przejąć jego zadanie.

Zasady wyboru domeny

Wybór domeny jest istotnym zagadnieniem, gdyż jest ona używana do wszelkich działań marketingowych prowadzonych w internecie. Dobra nazwa domeny oznacza, że w przyszłości firma będzie czerpała z niej znaczne korzyści, ponosząc stosunkowo niewielkie nakłady na jej promocję. Można wyróżnić 5 zasad, którymi należy się kierować przy wyborze domen:

  1. Nazwa ogólna. Z obserwacji zachowań internautów wynika, że ich poszukiwania rozpoczynają się zwykle od wpisania szukanego słowa uzupełnianego końcówką .com, .net, a w Polsce także .pl lub .com.pl. Na przykład szukając informacji o drewnie i wyrobach z drewna, znaczny procent internautów rozpocznie poszukiwania od wpisania w przeglądarkę adresu www.drewno.pl lub www.drewno.com.pl. Zasada wyboru nazw ogólnych jest na tyle znana, że większość została już zarejestrowana.

  1. Nazwa skojarzeniowa. W przypadku braku możliwości zarejestrowania nazwy ogólnej, można posłużyć się nazwą skojarzeniową, w postaci www.nazwafirmy.pl lub www.nazwafirmy.com.pl. Nazwa domeny internetowej może także kojarzyć się nie tylko z firmą, lecz także z jej produktem, np. www.nazwaproduktu.pl lub www.nazwaproduktu.com.pl. Niektóre firmy starają się zarejestrować jak największą liczbę takich nazw, licząc na zwiększenie ruchu na witrynach dzięki prostym skojarzeniom internautów. Przykładowo, stronę korporacyjną firmy Procter & Gamble można znaleźć pod adresem www.pg.com, a serwis Procter & Gamble Polska pod adresem www.pg.pl. Firma prowadzi także bardziej wyspecjalizowane serwisy: www.blendamed.pl, www.pampers.pl, www.lenor.pl, www.always.pl. Wszystkie te strony mają z zadanie przyciągnąć jak największą liczbę internautów. Z badań Forrester Research wynika, że 41% użytkowników odnajduje strony właśnie poprzez intuicyjne wpisanie w okno przeglądarki nazwy firmy lub produktu.

  1. Długość domeny. Przedsiębiorstwa często rejestrują adresy krótkie, będące skrótami ich nazw lub skrótami nazw produktów czy prowadzonych w sieci przedsięwzięć. Jedną z najpopularniejszych marek w polskiej sieci jest Onet.pl. Nazwa ta jest skrótem dłuższego wyrażenia Optimus Net. Wpisując w przeglądarkę adres www.optimusnet.pl na ekranie pojawia się strona główna Onet.pl. Podobnie nieliczna grupa internautów używa adresu www.wirtualnapolska.pl, gdyż większość stosuje formę skróconą www.wp.pl, kierującą dokładnie do tego samego miejsca w sieci.

  1. Brzmienie. O wyborze nazwy często decyduje jej brzmienie. Wynika to z wykorzystywania adresów WWW w promocji radiowej - w takim przypadku odpowiednie brzmienie jest konieczne do osiągnięcia sukcesu. Często też adresy internetowe są podawane w rozmowach, także telefonicznych. Najlepsze w takich wypadkach są adresy krótkie, nieposiadajace w nazwie żadnych ukośników (slash), zawierające samogłoski lub dźwięczne spółgłoski.

  1. Oryginalność nazwy. Adres powinien być oryginalny, łatwo zapamiętywany, ale także odpowiednio wypromowany. Kiedy ComArch i Radio RMF FM rozpoczęły internetowe przedsięwzięcie pod nazwą INTERIA.PL, wiele osób było zdania, że nazwa nie stanie się popularna. Jednak intensywna promocja przyniosła rezultat i dziś pod adresem www.interia.pl funkcjonuje jeden z największych, polskich portali internetowych3.

Spory o domeny

Polskie przedsiębiorstwo, które uważa, że zarejestrowana przez konkurencyjny podmiot domena narusza jej prawa, nie jest zmuszona dochodzić swoich praw przed sądem powszechnym. Od 2003 roku spory takie są rozstrzygane przez Sąd Polubowny ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki Telekomunikacji. Wyrok zapada zazwyczaj nie później niż miesiąc od przekazania sprawy arbitrowi. Złożenie pozwu może poprzedzić procedura mediacyjna. W takim przypadku istnieje możliwość polubownego zakończenia sporu. W przypadku, gdy pozwany odmówi mediacji bądź nie doprowadzi ona do porozumienia, należy złożyć pozew do Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych. Liczba spraw wpływających do Sądu zwiększa się z każdym rokiem (2003 - 15, 2004 - 26, 2005 - 75).

Poniżej zostały opisane trzy przypadki spraw będących przedmiotem postępowania przed Sądem Polubownym ds. Domen Internetowych.

Nekermann.pl, Neckerman.pl, Nekerman.pl

Biuro Podróży Neckermann pozwało właściciela domen internetowych Nekermann.pl, Neckerman.pl oraz Nekerman.pl. Zarzucono świadome wykorzystanie renomy biura podróży do promocji usług turystycznych oferowanych wyłącznie przez jego bezpośrednich konkurentów. Właściciel spornych domen wykorzystywał je do przekierowania na strony internetowe Biura Podróży Ursynów, które nigdy nie odnotowało żadnych powiązań handlowych lub innych form współpracy z Neckermann. Ustalono, że ze względu na niewielkie różnice pomiędzy oznaczeniem przedsiębiorstwa i nazwą spornych domen, mogą wywołać one u odbiorców mylne skojarzenia z Biurem Podróży Neckermann. Zachowanie polegające na nieuprawnionym korzystaniu z oznaczenia cudzego przedsiębiorstwa i jego renomy stanowiło naruszenie interesów powoda jako przedsiębiorcy. Uznano to za czyn nieuczciwej konkurencji, przyjmując, że jest to zachowanie stanowiące naruszenie dobrych obyczajów. Jego skutkiem mogłoby być przejmowanie aktualnej lub potencjalnej klienteli cudzego przedsiębiorstwa i współpracujących z nim osób, a także wywołanie u odbiorców nieprawdziwego przekonania o istniejących, ścisłych powiązaniach pomiędzy opisywanymi biurami podróży. W uzasadnieniu wyroku napisano, że zarejestrowanie spornych domen było nieuprawnione i orzeczono, że Biuro Podróży Ursynów naruszyło w ten sposób prawa Biura Podróży Neckermann.

PrzegladSportowy.pl

Wydawca "Przeglądu Sportowego" - najdłużej wydawanego i najbardziej znanego pisma poświęconego tematyce sportowej - zarzucił właścicielowi domeny internetowej www.PrzegladSportowy.pl utrudnianie dostępu do rynku oraz działania sprzeczne z dobrymi obyczajami, naruszające interesy powoda. Znak towarowy "Przegląd Sportowy", a także inne znaki słowno graficzne zawierające oznaczenie "Przegląd Sportowy" są objęte wyłączną ochroną na rzecz wydawcy gazety. Zdaniem powoda rejestracja spornej domeny przez inny podmiot utrudnia dostęp do rynku online, uniemożliwia posługiwanie się przypisywanym skojarzeniowo (intuicyjnie) przez potencjalnych klientów adresem strony WWW oraz naraża na utratę możliwych zysków z działalności w sieci. Zdaniem właściciela spornej domeny obowiązujące zasady rejestracji nie przewidywały, aby domeny z rozszerzeniem .pl mogłyby być rejestrowane tylko na rzecz podmiotów posiadających tytuł prawny do takich oznaczeń. Wybór nazwy domeny jest swobodny i jedynym ograniczeniem jest fakt wcześniejszego zarejestrowania. Pozwany wybrał sporną domenę w celu prowadzenia hobbystycznej strony poświęconej rozgrywkom piłkarskim. Stwierdził on, że określenie "przegląd sportowy" jest nie tylko tytułem czasopisma, ale także zwykłym określeniem opisowym, które są powszechnie używane w charakterze domen. Zauważył także, że powód posiada zarejestrowaną domenę www.PrzegladSportowy.com.pl oraz ma możliwość zarejestrowania innych domen zawierających określenie "przegląd sportowy". Sąd uznał, że nie wykazano w żaden sposób, aby pozbawienie powoda jeszcze jednej domeny, bez wątpienia zbieżnej z nazwą jego czołowego czasopisma, wpłynęło na jego dostęp do rynku online. Nie bez znaczenia był fakt, iż domena www.PrzegladSportowy.pl była dostępna do 27 lutego 2004 roku, kiedy to została zarejestrowana na rzecz osoby trzeciej. Rejestracja ta wygasła 30 marca 2005 roku i została zarejestrowana na rzecz pozwanego z dniem 13 kwietnia 2005. Wydawca pisma mógł więc stać się posiadaczem spornej domeny zarówno przed rokiem 2004, jak i przez kilkanaście dni w kwietniu 2005 roku. Sąd uznał, że sam fakt rejestracji domeny, która pokrywa się z nazwą towaru oferowanego przez inny podmiot, nie stanowi utrudnienia dostępu do rynku, a strony sporu nie prowadzą w stosunku do siebie działalności konkurencyjnej. Powództwo wydawnictwa zostało oddalone.

Zaiks.pl

Związek Autorów ZAiKS zażądało zaprzestania wykorzystywania domeny www.zaiks.pl przez jej właściciela wskazując, iż domena stanowi własność Stowarzyszenia i została zarejestrowana jako www.zaiks.org.pl, zaś jej wykorzystywanie przez pozwanego stanowi naruszenie dóbr osoby prawnej, gdyż sugeruje użytkownikom internetu nieistniejące powiązania pomiędzy Stowarzyszeniem, a pozwanym przedsiębiorstwem. Właściciel domeny www.zaiks.pl podkreślił między innymi brak ważności Klauzuli Arbitrażowej, której podpisanie jest warunkiem wszczęcia i prowadzenia postępowania przed Sądem Polubownym. W początkowej fazie pozwany podpisał druk o nazwie Zapis na Sąd Polubowny, jednak później zakwestionował jego skuteczność. Spowodowało to brak jednoznacznego oświadczenia ze strony pozwanego o wyrażenie zgody na poddanie się pod rozstrzygnięcie Sądu Polubownego. Wobec stwierdzenia braku istnienia w niniejszej sprawie skutecznej prawnie Klauzuli Arbitrażowej, Sąd Polubowny uznał, iż zachodzą przeszkody uniemożliwiające dalsze prowadzenie postępowania i podjął decyzję o jego umorzeniu4.

Domena .eu

Domena z sufiksem .eu jest jednym z przejawów procesu jednoczenia Europy. Decyzję o wprowadzeniu nowego typu domen podjęła Komisja Europejska w kwietniu 2004 roku. Głównym operatorem domen .eu jest The European Registry of Internet Domain Name (EURid). Zgodnie z Rozporządzeniami Komisji Europejskiej nr 733/2002 i 874/2004, podmiotami uprawnionymi do zarejestrowania domeny .eu mogą być:

  • przedsiębiorcy mający statutową siedzibę, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności we Wspólnocie;
  • organizacje założone na terytorium Wspólnoty, bez uszczerbku dla stosowania przepisów prawa krajowego;
  • osoby fizyczne zamieszkałe we Wspólnocie.

Kryterium dopuszczającym rejestrację domeny .eu nie jest więc narodowość, ale miejsce zamieszkania. Warto również zauważyć, że za terytorium UE nie są uznawane: północna część Cypru (turecka), Wyspy Owcze, Grenlandia, Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia, Aruba, Antyle Holenderskie, Bermudy, Watykan, kraje aspirujące do wspólnoty i inne, wymienione w Polityce rejestracyjnej nazw domen .eu.

W procesie rejestracji domen .eu wyróżniono 3 fazy. W pierwszej fazie (od 7 grudnia 2005) uprawnionymi do rejestracji domen byli:

  • posiadacze i licencjobiorcy zarejestrowanego w danym kraju lub tzw. Wspólnotowego znaku towarowego;
  • podmioty publiczne, jeśli nazwa domeny odpowiada nazwie tego produktu, powszechnie stosowanemu akronimowi lub nazwie terytorium, za które dany podmiot odpowiada;
  • podmioty, dla których rejestrowana nazwa domeny odpowiada tzw. wskazaniu geograficznemu lub oznaczeniu pochodzenia.

W drugiej fazie (od 7 lutego 2006 r.) uprawnionymi do rejestracji domen byli dodatkowo wnioskujący nazwy domen tożsamych z:

  • nazwą lub identyfikatorem firmy oraz produktu;
  • niechronionymi nazwami lub znakami towarowymi;
  • charakterystycznymi tytułami chronionych utworów literackich i prac artystycznych;
  • innymi zastrzeżonymi znakami firmowymi, markami;
  • innymi znakami, niemieszczącymi się w powyższych kategoriach.

W trzeciej fazie (od 7 kwietnia 2006 r.) rozpoczęła się otwarta rejestracja domen .eu dla wszystkich zainteresowanych, na zasadzie "kto pierwszy, ten lepszy". Możliwa jest rejestracja domen:

  • które nie zostały jeszcze zarejestrowane;
  • które nie są w jakikolwiek sposób zarezerwowane zablokowane lub uznane za niepodlegające rejestracji;
  • dla których nie złożono wniosku o rejestrację w fazie wstępnej;
  • posiadających od 2 do 63 znaków (nie licząc sufiksu .eu);
  • których nazwa nie zaczyna się i nie kończy łącznikiem "-" oraz nie zawiera łącznika "-" na 3 i 4 pozycji;
  • które nie zawierają wyłącznie kodu kraju lub nazwy zarezerwowanej przez dany rząd5.

W czasie pierwszych czterech godzin fazy otwartej w dniu 7 kwietnia 2006 roku, kiedy wszyscy zainteresowani mogli rejestrować domeny .eu, odnotowano 702684 zgłoszeń. Najwięcej z Wielkiej Brytanii (176668), Niemiec (138085) i Holandii (100445). Pierwszą domeną zarejestrowaną tego dnia była www.dekoration.eu. W przeciągu pierwszej godziny przeciętna liczba domen .eu rejestrowanych na sekundę wynosiła 76. Do 28 kwietnia 2006 roku zarejestrowano już 1676755 domen tego typu6.

Tabela 1. Liczba zarejestrowanych domen .eu z podziałem na kraje - stan na dzień 28 kwietnia 2006

Kraj Liczba domen Kraj Liczba domen
Austria 33904 Węgry 13704
Wyspy Alandzkie 657 Irlandia 22329
Belgia 42196 Włochy 97334
Cypr 75593 Litwa 2143
Czechy 27141 Luksemburg 10492
Niemcy 538511 Łotwa 3653
Dania 23827 Martynika 22
Estonia 3209 Malta 9909
Hiszpania 31372 Holandia 197651
Finlandia 5085 Polska 35853
Francja 78365 Portugalia 5179
Wielka Brytania 319858 Reunion 177
Gujana Francuska 5 Szwecja 66578
Gibraltar 250 Słowenia 1911
Gwadelupa 17 Słowacja 5886
Grecja 9606

Źródło: www.eurid.eu, [28.04.2006]

Polskie przedsiębiorstwa nie wykorzystały okazji do zdobycia adresu internetowego w unijnej wersji. Spośród 295 tys. wniosków, które wpłynęły do EURid w fazie wstępnej, zaledwie 1,1% pochodziło z Polski. To prawie trzydziestokrotnie mniej niż z Niemiec i trzykrotnie mniej niż z Czech. Domeny www.agora.eu nie będzie prawdopodobnie posiadał koncern wydawniczy Agora, który jest 3 w kolejce. Po tę domenę jako pierwsza zgłosiła się już 7 grudnia 2005 r. firma z Tallina, a polskie przedsiębiorstwo dokonało tego dopiero 3 lutego 2006. W podobnej sytuacji znalazły się jeszcze inne polskie przedsiębiorstwa: Polskie Linie Lotnicze Lot (www.lot.eu), Polski Koncern Naftowy Orlen (www.orlen.eu) oraz producent słodyczy Wawel (www.wawel.eu), które znajdują się dopiero na drugim miejscu w zabiegach o uzyskanie właściwej domeny. Niekiedy o takiej pozycji decydowały minuty, jak w przypadku Lot-u, który choć złożył aplikacje pierwszego dnia fazy Sunrise, to jednak było to o godzinie 12.06, a o 11.33 uczynił to inny podmiot z Niemiec. Odzyskanie adresu, który zarezerwował ktoś inny jest często niemożliwe bądź kosztowne. Wystarczy przypomnieć przykładu domen z końcówką ".com", których koszt rezerwacji wynosił kilkanaście dolarów amerykańskich, a następnie były one odsprzedawane za dużo wyższe kwoty.

Podsumowanie

Domena internetowa jest elementem systemu nazywania i identyfikowania komputerów w internecie nazywanego DNS. Jej wartość może być bardzo wysoka, o czym świadczą transakcje sprzedaży domen opiewające na sumy wyrażone w milionach dolarów. Wybór adresu jest istotnym elementem w procesie promocji internetowej. Tak istotnym, iż spory o prawo do posługiwania się daną domeną są rozstrzygane przez sądy. Dziś można zarejestrować wiele adresów z nowym rozszerzeniem. W okresie ostatnich kilku miesięcy pojawiła się możliwość posiadania domeny z sufiksem .eu. W krótkim czasie powstało ponad milion nowych adresów. Czy domeny .eu staną się tak samo popularne jak z rozszerzeniem .com? Odpowiedź na to pytanie poznamy w niedalekiej przyszłości.

Bibliografia

T. Maciejowski, Narzędzia skutecznej promocji w internecie, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s. 73-74.

Netografia

INFORMACJE O AUTORZE

ARTUR BANACH
Autor jest doktorantem w Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Jest absolwentem SGH - kierunek zarządzanie i marketing. Jego głównym obszarem zainteresowania jest public relations i komunikacja internetowa. Posiada doświadczenie zawodowe w działach: finansowym, personalnym oraz zarządzania nieruchomościami zdobyte w Stanach Zjednoczonych.