» E-mentor nr 1 (28) / 2009

Peter Drucker, próbując scharakteryzować pod koniec ubiegłego wieku nadchodzące zmiany społeczne, które doprowadzą do powstania społeczeństwa opartego na wiedzy, wyraził pogląd, że będzie ono najbardziej konkurencyjne ze wszystkich znanych z przeszłości. Jego zdaniem wiedza stanie się powszechnie dostępna, nie będzie usprawiedliwienia dla niekompetencji i nieskuteczności. Ubóstwa doświadczą kraje, organizacje czy ludzie zacofani i niedouczeni. Pogląd ten, wówczas kontrowersyjny, dzisiaj wydaje się uzasadniony.

W Polsce istnieje wiele opracowań poświęconych różnym aspektom społeczeństwa opartego na wiedzy¹, dlatego nie można powiedzieć, że nowa publikacja - Zarządzanie wiedzą, pod redakcją D. Jemielniaka i A.K. Koźmińskiego, wypełnia lukę na rynku wydawniczym. Jest jednak kilka powodów, dla których warto sięgnąć po tę właśnie książkę.

Po pierwsze - jednym z najważniejszych aspektów społeczeństwa opartego na wiedzy jest zarządzanie nią - zarówno w skali mikro (zarządzanie w organizacjach), jak i makro (administracja publiczna). Dzisiaj nie trzeba już nikogo przekonywać, że najważniejszym zasobem stała się wiedza, odróżniająca się od dotychczasowych zasobów tym, że ma charakter niematerialny, a do tego bardzo trudno ją wycenić. Ta cecha wiedzy jako zasobu nie pozwala na bezpośrednie zastosowanie dotychczas znanych technik i metod w zarządzaniu nią. Właściwie przez cały czas trwają poszukiwania najwłaściwszych, czyli najefektywniejszych, sposobów zarządzania wiedzą. Podejmowane są mniej lub bardziej udane próby wykorzystania technik i metod zaczerpniętych ze znanych wcześniej szkół zarządzania.

Drugi powód, dla którego warto sięgnąć po omawianą publikację, to fakt, iż jest ona podręcznikiem akademickim i w związku z tym traktuje tytułową problematykę w sposób bardzo kompleksowy, z różnych punktów widzenia.

Jak każda nowa koncepcja czy teoria, po pierwszym okresie polemik i błądzenia, wchodzi w fazę dojrzałej stabilizacji, co pozwala na rozpoczęcie jej efektywnej aplikacji w różnego typu organizacjach. Ci, którzy są zainteresowani wprowadzeniem w swojej firmie zasad zarządzania wiedzą, powinni sięgnąć po tę książkę. Warto wyjaśnić, że Czytelnicy nie znajdą tam instrukcji, jak wdrożyć zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie (mimo że autorzy deklarują perspektywę mikro²). Lektura pozwoli im jednak zrozumieć filozofię takiego podejścia wraz z jego wieloaspektowością. Redaktorom książki udało się nad tą wielowątkowością zapanować, nie dopuszczając, żeby stała się ona eklektycznym zbiorem artykułów wokół tematyki zarządzania wiedzą.

Struktura każdego rozdziału została w miarę możliwości ujednolicona - zaczyna się od zdefiniowania pojęć podstawowych, a kończy krzyżówką opartą na występujących w nim terminach. Niemal w każdym rozdziale można znaleźć opisy wielu bardzo ciekawych przypadków lub tematy do dyskusji. Oczywiście definicje zarządzania wiedzą powtarzają się, ale redaktorzy pozwolili na zaprezentowanie autorskich interpretacji tego terminu, które mogą różnić się między sobą, każda akcentując inny aspekt.

Książka ma bardzo logiczną strukturę. Zaczyna się od omówienia pojęć podstawowych związanych z koncepcją zarządzania wiedzą³. Zostają tu wyjaśnione takie terminy, jak: wiedza, wiedza ukryta, eksternalizacja wiedzy, socjalizacja wiedzy itp. oraz omówione różnice między: "wiedzą o" (know-what), "wiedzą jak" (know-how), "wiedzą dlaczego" (know-why), "wiedzą kto" (know-who). Rozdział kończy się opisem bardzo interesującego studium przypadku Volga-Dniepr Airlines. W rozdziale drugim⁴ przedstawiony został rys historyczny społeczeństwa opartego na wiedzy. Następne części podejmują zagadnienia bardziej szczegółowe, m.in.: cele zarządzania wiedzą⁵, transfer technologii, wiedza utajana⁶, rola kultury organizacyjnej w zarządzaniu wiedzą, pozyskiwanie wiedzy⁷, pomiar i wycena zasobów wiedzy⁸, systemy informatyczne wspomagające zarządzania wiedzą⁹.

Ostatni rozdział poświecony jest wyzwaniom stojącym przed zarządzaniem wiedzą¹⁰. Autor rozważa w nim, na ile zainteresowanie ową dyscypliną spowodowane jest przejściową modą w nowoczesnym podejściu do zarządzania. Wymieniono tu jedenaście "śmiertelnych grzechów" zarządzania wiedzą¹¹, a wśród nich między innymi: Niezrozumienie, że fundamentalnym celem zarządzania wiedzą jest dzielenie się nią. Dzielenie się wiedzą jest bowiem kluczowym czynnikiem sukcesu (Key Succes Factor) w efektywnym zastosowaniu zarządzania wiedzą w organizacji. Niestety, autorzy poszczególnych rozdziałów zdają się tego nie dostrzegać. Oddają się bardzo interesującym rozważaniom na temat wybranych aspektów zarządzania wiedzą, nie nawiązując jednak do konsekwencji danego aspektu dla dzielenia się wiedzą - jako warunku koniecznego do skutecznego zarządzania nią. Jest to największa wada omawianej książki, jednak wiele innych, wspomnianych wcześniej, walorów tej publikacji powoduje, że jest godna polecenia wszystkim, którzy interesują się problematyką zarządzania wiedzą.