Internetowe Studium Menedżerskie Global Mini MBA

Sławomir Gurdała

Celem opracowania jest przedstawienie doświadczeń w zakresie stosowania zdalnego nauczania w edukacji menedżerskiej na Uniwersytecie Łódzkim. Przedstawiono tu genezę programu szkoleniowego Global Mini MBA, jego charakterystykę oraz obserwacje z realizacji ostatnich czterech edycji (współfinansowanych z EFS).

Studium Menedżerskie przez internet - Global Mini MBA - po raz pierwszy odbyło się w 2000 roku i było jednym z pierwszych szkoleń menedżerskich w formie internetowej, oferowanych na polskim rynku szkoleniowym. Jego realizacja była kolejnym etapem w edukacji menedżerskiej prowadzonej przez PAM Center na Uniwersytecie Łódzkim (Wydział Zarządzania).

Polsko-Amerykańskie Centrum Zarządzania powstało w 1996 roku, w wyniku współpracy Uniwersytetu Łódzkiego z Uniwersytetem Maryland (Stany Zjednoczone). Wówczas głównym celem powstającego Centrum było zorganizowanie profesjonalnego programu studiów typu Executive Master of Business Administration, wzorowanego na amerykańskim standardzie kształcenia menedżerów i w rezultacie przygotowanie kadry kierowniczej wyższego szczebla na wyzwania nowej gospodarki. Program EMBA realizowany jest do dziś (trwa nabór na 12. edycję szkolenia) i należy do najbardziej renomowanych w Polsce (m.in. dzięki oryginalnemu, akredytowanemu dyplomowi amerykańskiej uczelni).

Od samego początku w procesie dydaktycznym stosowane były nowoczesne technologie. Amerykańscy wykładowcy prowadzą zajęcia w sposób tradycyjny, ale także stosują wideokonferencje. Komunikacja ze studentami (wymiana plików, prac zaliczeniowych, informacja o ocenach) odbywa się częściowo przez internet. Także część aktywności została przeniesiona do systemu zdalnego nauczania - Blackboard. Stosowanie nowych technologii skutecznie wspomaga intensywny program dwuletnich studiów.

Geneza programu

Równolegle ze studiami EMBA w PAM Center realizowane były krótsze programy szkoleniowe - otwarte i zamknięte (przystosowane do potrzeb konkretnych firm). Wśród tych programów wymienić trzeba Studium Menedżerskie Mini MBA. Jest to semestralny (ok. 100 godz.) program, przeznaczony dla osób, które potrzebują wiedzy z zakresu zarządzania, ale w mniejszym wymiarze niż w przypadku studiów EMBA. Nie ma też wymogu ukończenia przez uczestników studiów wyższych ani odbycia praktyki zawodowej. Program jest prowadzony w języku polskim. Obejmuje kilka bloków tematycznych: od Zachowania ludzi w organizacji i Zarządzania kapitałem ludzkim, przez Zarządzanie firmą (marketing i zarządzanie strategiczne), Rachunkowość i finanse, Prawo pracy, aż po Etykietę biznesmena. Szkolenie prowadzone jest przez polskich wykładowców wykorzystujących doświadczenia "dużego MBA" (praktyka, rozwiązywanie studiów przypadków, wymiana doświadczeń, itp.), skierowane jest do kadry kierowniczej niższego szczebla oraz osób zatrudnionych w małych firmach lub prowadzących własną działalność gospodarczą. Od 1996 r. szkolenie zostało zrealizowane w 29 edycjach w Łodzi i Warszawie (ok. 750 absolwentów), co świadczy o renomie programu. Potwierdzają to również ewaluacje przeprowadzane na zakończenie każdej edycji.

W 1999 roku powstał pomysł udostępnienia programu przez internet zainteresowanym osobom z całej Polski. Po konsultacjach z amerykańskimi wykładowcami, doświadczonymi w stosowaniu e-learningu1, przygotowana została koncepcja szkolenia internetowego. Wykładowcy z programu Mini MBA opracowali internetową wersję szkolenia, przygotowali materiały, zadania i testy, a w kwietniu 2000 roku uruchomiona została pierwsza edycja szkolenia Global Mini MBA. Był to jeden z pierwszych projektów e-learningowych w Polsce.

Należy tutaj zwrócić uwagę, że szkolenie nie jest internetowym samouczkiem, ale nawiązuje do akademickiego modelu zdalnego nauczania - wymaga obecności i aktywności nauczyciela, wymusza na słuchaczach czytanie lektur, terminowe wykonywanie zadań, aktywny udział w dyskusjach, pracę grupową, wymianę doświadczeń. Zasadniczo chodziło o przeniesienie do internetu treści szkoleniowych i aktywności realizowanych w programie stacjonarnym. W stosunku do oryginału dodany został przedmiot - Informatyczne Systemy Zarządzania, realizowany jako ekonomiczna gra decyzyjna. Wydawało się, że osoby korzystające z sieci będą zainteresowane także i tą tematyką. Ponadto gra miała wprowadzić do szkolenia element rywalizacji, niezbędny do aktywizowania uczestników. W założeniach liczebność grupy to 20-25 osób, co pozwalało na odtworzenie sytuacji edukacyjnej z tradycyjnej grupy i zbudowanie interakcji w wirtualnej klasie.

Program szkolenia

Studium Menedżerskie Global Mini MBA jest internetowym odpowiednikiem programu stacjonarnego. Z założenia prowadzą je ci sami wykładowcy, co w programie stacjonarnym. Podobny jest zakres tematyczny oraz czas trwania szkolenia. Program poszczególnych przedmiotów jest jednak nieco zmodyfikowany - w miejsce tradycyjnego wykładu, prowadzący zaproponowali najlepszy, ich zdaniem, podręcznik akademicki do swojego przedmiotu i pod tym kątem ułożyli plan szkolenia, zestaw ćwiczeń i aktywności, które powinny być zrealizowane przez słuchaczy.

Czas trwania szkolenia (136 godz.) został oszacowany na podstawie objętości materiału przeznaczonego do realizacji w danym bloku tematycznym (czas nauki oszacowano według spodziewanego nakładu pracy podczas analogicznych zajęć stacjonarnych). Z jednej strony jest to czas pracy nauczyciela (aktualizacja materiałów szkoleniowych, animowanie i moderowanie dyskusji na forum dyskusyjnym, prowadzenie czatu, sprawdzanie, ocenianie i komentowanie prac słuchaczy, indywidualne konsultacje przez pocztę, forum, czat itp.). Z drugiej strony jest to czas, który powinien poświęcić na naukę słuchacz (lektury, prace pisemne, testy, udział w forach dyskusyjnych i czatach). Oczywiście ten czas może być różny w indywidualnych przypadkach (wcześniejsze doświadczenia, osobiste zainteresowania itp.).

Studium Menedżerskie Global MiniMBA jest zaplanowane na 15 tygodni. Siedem bloków tematycznych (Kształtowanie Relacji Pracowniczych, Rachunkowość finansowa, Zarządzanie strategiczne, Rachunkowość zarządcza, Marketing, Prawo pracy, Finanse i rynki kapitałowe) realizowanych jest kolejno. Przedmiot Informatyczne systemy zarządzania to gra decyzyjna. Każdy z uczestników gry zarządza firmą produkującą cztery rodzaje wyrobów. Na początku rozgrywki wszystkie firmy mają taką samą wartość. Wszyscy mają dostęp do tych samych danych dotyczących sprzedaży poszczególnych wyrobów w poprzednich okresach. We wszystkich też firmach są takie same moce produkcyjne i wszyscy mogą zaopatrywać się w surowce u tych samych dostawców. Obowiązują również takie same reguły, jeśli chodzi o płatności, kredyty, zapasy magazynowe itp. Zadaniem uczestników gry jest maksymalizacja wartości firmy w ciągu 12 symulowanych miesięcy (12 tygodni, w których rozgrywana jest gra). Po analizie danych historycznych należy opracować taktykę działania (wielkość produkcji w poszczególnych okresach, produkcja na zapas itp.) i co tydzień należy podejmować operacyjne decyzje: ile kupić surowców, gdzie, ile i jaki asortyment wyprodukować oraz po jakiej cenie wystawić towar na rynku.

Celem dydaktycznym gry jest wdrożenie jej uczestników do analizy danych i wspomagania decyzji operacyjnych w firmie, z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Prowadzący proponuje użycie arkusza kalkulacyjnego MS Excel do zbudowania modeli, które wspomagają podejmowanie operacyjnych decyzji w firmie (optymalizacja zakupów i produkcji, prognozowanie sprzedaży itp.). Co tydzień do prowadzącego zajęcia należy przesyłać wypracowane w swoim modelu decyzje - co tydzień ogłaszany jest ranking wartości "wirtualnych firm" oraz dane wyjściowe do następnego etapu gry.

Przebieg szkolenia

Szkolenie rozpoczyna się dwudniową sesją orientacyjną, w weekend poprzedzający pierwszy tydzień szkolenia. Podczas sesji orientacyjnej słuchacze spotykają się z prowadzącymi zajęcia, zapoznają się z obsługą systemu do zdalnego nauczania oraz metodyką zdalnego nauczania. Wykładowcy prezentują plan swojego przedmiotu, kluczowe zagadnienia, warunki zaliczenia zadań i sposoby komunikacji podczas trwania kursu. Nieco dłuższe jest spotkanie w ramach bloku Kształtowanie Relacji Pracowniczych (sesja integracyjna) oraz Informatycznych Systemów Zarządzania (wykład i wprowadzenie do gry decyzyjnej). W kolejne poniedziałki na stronach platformy zdalnego nauczania, w obszarze poszczególnych kursów, odsłaniane są informacje o tym, co należy wykonać (lektura podręcznika, udział w forum dyskusyjnym na zadany temat, rozwiązanie i wysłanie do prowadzącego zadania rachunkowego, studium przypadku itp.). W trakcie bloku tematycznego prowadzący jest dostępny online dla uczestników szkolenia i w aktywny sposób animuje jego przebieg. Zadania muszą być wykonywane terminowo, zwłaszcza, że część aktywności przewiduje element rywalizacji lub wzajemnej wymiany doświadczeń. Test końcowy udostępniany jest w ograniczonym czasie - możliwy jest jednokrotny dostęp do pytań.

Poszczególne bloki tematyczne i moduły odbywają się według harmonogramu zaprezentowanego w tabeli 1.

Tabela 1. Harmonogram szkolenia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Szkolenie kończy się w Łodzi zjazdem końcowym (sobota lub niedziela). Odbywa się na nim podsumowanie bloku Kształtowanie Relacji Pracowniczych, gry decyzyjnej, a także ewaluacja zajęć i uroczyste wręczenie dyplomów ukończenia szkolenia. Absolwenci otrzymują dyplom ukończenia Studium Menedżerskiego Global MiniMBA, podpisany przez Dyrektora PAM Center i Dziekana Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego.

Poza sesją orientacyjną i końcową szkolenie jest realizowane w całości przez internet. Podczas szkolenia wykorzystywana jest platforma do zdalnego nauczania e-Campus, używana na Uniwersytecie Łódzkim. Jest to oprogramowanie typu open source (platforma Dokeos), zmodyfikowane w Uniwersytecie i przystosowane do potrzeb prowadzenia zajęć akademickich w trybie online. Jest to internetowy system, który umożliwia studentom i nauczycielom dostęp przez sieć do wydzielonych obszarów (kursów), dostępnych wyłącznie dla zarejestrowanych użytkowników. W obrębie kursu nauczyciel udostępnia niezbędne aplikacje (terminarz, forum, poczta kursu, zadania do wykonania, dziennik ocen i inne) umożliwiające komunikację oraz wymianę danych w trakcie trwania zajęć. W ramach każdej z edycji kursu Global Mini MBA funkcjonowało dziewięć kursów, z czego osiem dla potrzeb poszczególnych przedmiotów oraz jeden poświęcony sprawom organizacyjnym (harmonogram szkolenia, informacje dotyczące obsługi platformy do zdalnego nauczania, pytania i problemy techniczne, itp.).

W trakcie trwania szkolenia, zgodnie z harmonogramem, w poszczególnych kursach pojawiały się kolejne moduły przeznaczone na kolejne tygodnie szkolenia. Moduł zawierał wprowadzenie oraz informacje o aktywnościach przeznaczonych do zrealizowania w ciągu tygodnia: lektura z podręcznika, pytania kontrolne (quiz), zadania do wykonania (np. rozwiązanie zadania rachunkowego lub napisanie krótkiego eseju), analiza przykładów rachunkowych, rozwiązanie studium przypadku, udział w forum dyskusyjnym itp. Zadania realizowane przez słuchaczy były rejestrowane na platformie zdalnego nauczania jako pliki wysyłane do oceny (dostępne w dzienniku ocen) lub posty na forum dyskusyjnym. Platforma rejestrowała automatycznie także każdą próbę rozwiązania testu oraz wszystkie sesje czatu. Wykładowcy animowali dyskusje w forum, uczestniczyli w czacie, oceniali i komentowali prace słuchaczy (niektórzy prowadzący wystawiali oceny za przysłane zadania, inne zadania były na zaliczenie, występowały też trudności z punktowaniem). Oczywiście oprócz zadań wyznaczonych przez prowadzących uczestnicy mieli możliwość zadawania pytań i przedstawiania problemów, które ich interesują (i takie sytuacje się zdarzały). Prowadzący zajęcia regularnie logowali się do systemu w trakcie czterech tygodni trwania bloku tematycznego i w tym czasie byli do dyspozycji słuchaczy.

Wszystkie kursy zostały przygotowane według takiego samego schematu i szablonu graficznego. Na stronie głównej kursu jest dostęp do aplikacji, z których podczas trwania kursu mają korzystać słuchacze. We wszystkich kursach umieszczono terminarz, pocztę kursu, forum dyskusyjne, dziennik ocen oraz ścieżkę nauki. Czasem w kursie pojawiały się inne funkcje, np. narzędzie do pracy grupowej, lista użytkowników, czat, folder z dokumentami lub skrzynka na pliki.

Rysunek 1. Ekran platformy Global Mini MBA
zobacz podgląd
zobacz podgląd
Źródło: https://e-campus.uni.lodz.pl

Szkolenie jest wszechstronnie monitorowane przez pracowników PAM Center ze względu na internetowy charakter programu. Do nadzorowania szkolenia wyznaczony jest administrator, który odpowiada za prawidłowe przygotowanie i funkcjonowanie kursów. Do jego zadań należy: zakładanie nowych kursów, zakładanie kont użytkownikom i administrowanie nimi, pomoc techniczna dla słuchaczy (np. przy problemach z logowaniem), pomoc dla nauczycieli (umieszczanie i aktualizacja materiałów na platformie, umieszczanie terminów w terminarzu), organizacja treści kursów (konfigurowanie forów dyskusyjnych i innych funkcji platformy), monitorowanie działań, zarówno słuchaczy, jak i nauczycieli. Z doświadczeń pierwszych edycji szkolenia wynika, że po pierwszych dniach i tygodniach mija początkowy zapał użytkowników - coraz więcej zadań odkładanych jest "na później", a w końcu zaległości jest tyle, że ukończenie szkolenia nie jest możliwe. Administrator szkolenia obserwuje, czy uczestnicy szkolenia wywiązują się terminowo z zadań, czy logują się do systemu. W przypadku braku aktywności, niezależnie od działań podejmowanych przez prowadzącego zajęcia, administrator nawiązuje kontakt z uczestnikiem szkolenia (e-mail, telefon) i motywuje do uzupełniania zaległości. Takie działania były podejmowane dość często, zwłaszcza w przypadku gry decyzyjnej (przedmiot wymagał terminowego, cotygodniowego przysłania decyzji do prowadzącego). W latach 2000 - 2004 odbyły się 3 edycje szkolenia (ukończyło je około 45 absolwentów).

Finansowanie programu ze środków EFS

W 2006 roku Uniwersytet wystąpił do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości o współfinansowanie szkolenia dla pracowników MSP. Projekt uzyskał stosowne dofinansowanie (SPORZL-2.3a-2-10-38/0087) i w latach 2006-2008 odbyły się cztery kolejne edycje szkolenia, w których uczestniczyło łącznie 100 osób. Poniżej zamieszczono kilka obserwacji i wniosków z przeprowadzonego projektu (rysunek 2). W szkoleniu wzięło udział 41 kobiet i 59 mężczyzn w przedziale wiekowym od 23 do 56 lat.

Rysunek 2. Struktura wiekowa uczestników kursu

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Największa liczba osób (69 proc.) to osoby młode - do 35 lat. Zwraca jednak uwagę spora grupa osób powyżej 40. roku życia - 14 proc. (w tym 5 osób powyżej 50. roku życia). Średnia wieku uczestników szkolenia wynosiła 33,5 roku, przy czym dla kobiet była nieco niższa (31,5) niż dla mężczyzn (niespełna 35 lat).

W założeniu program skierowany był do osób, które nie mają kierunkowego wykształcenia z zakresu zarządzania i potrzebują wiedzy niezbędnej do pracy na kierowniczym stanowisku. Nie było formalnego wymogu posiadania wykształcenia wyższego (tak jak na studiach typu EMBA), jednak większość osób (89 proc.) legitymowała się dyplomem ukończenia studiów wyższych (rysunek 3.). Znacząco reprezentowana jest grupa osób z wykształceniem średnim (11 proc. - głównie technicy), dla których udział w szkoleniu jest szansą na uczestnictwo w szkoleniu prowadzonym przez renomowanych nauczycieli akademickich.

Rysunek 3. Wykształcenie - specjalności reprezentowane przez uczestników szkolenia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Oferując szkolenie w wersji internetowej, należało spodziewać się udziału uczestników z całej Polski. W znacznym stopniu to zamierzenie zostało zrealizowane, choć duża grupa osób (42 proc.) pochodziła z Łodzi (33 osoby) i regionu łódzkiego (9 osób), co należy tłumaczyć tym, że osoby poszukujące szkoleń ciągle kierują się miejscem zamieszkania. Ponad połowa uczestników programu pochodziła z innych obszarów Polski i mogła uczestniczyć w szkoleniu wyłącznie dzięki internetowej formule tego projektu. Warto podkreślić, że w trakcie trwania szkolenia jego uczestnicy przebywali w delegacjach służbowych, także zagranicznych (jedna z osób przebywała w trakcie szkolenia na Słowacji, a dwie osoby w Chinach).

Rysunek 4. Miejsce zamieszkania (pracy) uczestników szkolenia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Jak wspomniano wyżej, przebieg szkolenia był wszechstronnie monitorowany przez pracowników PAM Center nie tylko w celach statystycznych, ale także w celu uniknięcia sytuacji, które zagrażają realizacji programu. Poniżej zamieszczono analizę niektórych wskaźników statystycznych, dotyczących poszczególnych edycji szkolenia Global Mini MBA.

Oprócz kontrolowania wykonania zadań i wystawiania ocen, prowadzący i administrator mają możliwość śledzenia aktywności słuchaczy na platformie (liczba logowań i czas ostatniego logowania, odwiedzane strony itp.). Oczywiście liczba logowań do platformy nie przekłada się na zdobytą wiedzę i umiejętności, jest to jednak wskaźnik systematyczności i zainteresowania słuchaczy szkoleniem.

Rysunek 5. Liczba logowań w poszczególnych edycjach szkolenia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

System odnotował łącznie 44057 wejść słuchaczy do wszystkich kursów w czterech edycjach szkolenia. Z wykresu wynika, że liczba logowań w kolejnych edycjach rosła, co tłumaczyć można większym doświadczeniem prowadzących zajęcia w aktywizowaniu słuchaczy. Średnia liczba logowań do kursu wynosiła od 44 (w pierwszej edycji) do 62 (czwarta edycja) na jednego uczestnika. W przypadku czterech osób liczba logowań przekroczyła 1000 (rekordzista ma na koncie 1994 wejścia do systemu), a w przypadku 6 najrzadziej się logujących się osób odnotowano poniżej 100 logowań.

Rysunek 6. Łączna liczba logowań do poszczególnych kursów
(każdy z kursów - 4 edycje)
zobacz podgląd
zobacz podgląd
Źródło: https://e-campus.uni.lodz.pl

Na rysunku 6. kursy zostały ułożone według kolejności, w jakiej odbywały się zgodnie z harmonogramem. Kurs Informatyczne Systemy Zarządzania to gra decyzyjna - przedmiot trwał 12 tygodni i stąd zdecydowanie większa liczba wejść. Widać wyraźną tendencję spadkową liczby logowań do kolejnych bloków tematycznych. Rzeczywiście - początkowy zapał uczestników szkolenia słabnie w miarę upływu czasu, co obserwowali prowadzący kolejne kursy, którzy oczekiwali na zadania od słuchaczy. Tę tendencję potwierdza także średnia liczba logowań na stronie kursu w kolejnych 16 tygodniach trwania szkolenia.

Rysunek 7. Średnia liczba logowań do systemu w kolejnych tygodniach szkolenia (wynik uśredniony dla czterech edycji)

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Pod koniec szkolenia liczba logowań nieco wzrasta - we wszystkich czterech edycjach część słuchaczy odrabiała zaległości właśnie pod koniec programu.

Czas, w jakim następowały logowania do systemu, nie jest zbieżny z porą dnia i tygodniem, w jakim słuchacze się uczyli. Lektury i przygotowanie prac pisemnych odbywają się w trybie off-line.

Rysunek 8. Średnia liczba logowań do systemu w kolejnych dniach tygodnia podczas trwania szkolenia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Z wykresu na rysunku 8. wynika, że największa aktywność uczestników w systemie e-Campus miała miejsce w poniedziałek i wtorek. W te dni odsłaniane były kolejne moduły we wszystkich kursach, ogłaszano również wyniki gry decyzyjnej. Wzrost liczby logowań w niedzielę oznacza, że w tym terminie wysyłane były prace zaliczeniowe w kończących się modułach oraz decyzje do gry decyzyjnej. Ponadto można spodziewać się, że słuchacze chętnie korzystali z dostępu do internetu w pracy (a w więc w ciągu tygodnia).

Rysunek 9. Średnia liczba logowań do systemu w różnych porach dnia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Na rysunku 9. widać, że aktywność słuchaczy miała miejsce już od 7 rano i trwała do północy, przy czym największa liczba wejść wypadała na wczesne godziny wieczorne (od 20 do 22). Zwracają uwagę logowania do systemu, które miały miejsce w godzinach nocnych. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że dwoje słuchaczy (w pierwszej i trzeciej edycji) podczas trwania szkolenia przebywało służbowo w Chinach (uwzględniając przesunięcie czasu, oznacza to logowania w godzinach wieczornych czasu lokalnego).

Rysunek 10. Łączna liczba logowań prowadzących zajęcia

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Widać dużą rozpiętość liczby wejść na strony kursów w przypadku prowadzących poszczególne przedmioty. Głównie wynika to ze stylu pracy nauczycieli. Niektórzy indywidualnie komentowali prace słuchaczy, aktywnie i często włączali się do forum. Inni przyjęli strategię zbiorczego podsumowania wszystkich nadesłanych prac.

Prowadzący zajęcia chętnie wykorzystywali we wszystkich kursach forum dyskusyjne. Ta aktywność jest odpowiednikiem dyskusji, która ma miejsce podczas zajęć tradycyjnych. Umiejętny dobór tematu i aktywne animowanie dyskusji to trudne zadanie i nie we wszystkich grupach i przedmiotach udało się je jednakowo skutecznie zrealizować. Ponadto sporo zależy tu od samych słuchaczy, którzy podejmując zaproponowany temat, mogą (lub nie) wzajemnie motywować się do dalszej aktywności. Jeśli w grupie braknie osób otwartych i chętnie piszących, dyskusja zanika.

Rysunek 11. Łączna liczba postów w forach dyskusyjnych w poszczególnych kursach (każdy z kursów - 4 edycje)

zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Nie we wszystkich przedmiotach jednakowo intensywnie wykorzystywano forum dyskusyjne. Niektóre bloki tematyczne wymagały wymiany opinii i doświadczeń, rozwiązywania studiów przypadków, pracy grupowej, a to sprzyjało ożywionej dyskusji - średnio 19 postów na uczestnika kursu Kształtowania Relacji Pracowniczych lub 8 postów w przypadku Zarządzania Strategicznego i Marketingu. W przypadku Rachunkowości czy Finansów były to tylko 2-3 posty w kursie na jednego słuchacza.

Rysunek 12. Liczba postów w forach dyskusyjnych we wszystkich kursach
w poszczególnych edycjach szkolenia


zobacz podgląd


Źródło: opracowanie własne

Widać, że w 4. edycji szkolenia grupa była zdecydowanie bardziej aktywna. Po części może to wynikać z większego doświadczenia prowadzących w moderowaniu forum. Każdy z uczestników podczas trwania szkolenia pisał średnio na forum od 40 (druga edycja) do 82 postów (czwarta edycja). W tej liczbie zawarte są także posty prowadzących zajęcia. Łącznie we wszystkich kursach w czterech edycjach w forach umieszczono 5638 komentarzy.

Zaliczenie szkolenia

Ocenianie wiedzy studentów w kursach online jest zadaniem trudnym. O ile zajęcia w ramach formalnych studiów prowadzonych na uniwersytecie mogą odbywać się przez internet, o tyle egzaminowanie dopuszczalne jest tylko w sposób tradycyjny, a więc w murach uczelni. W przypadku szkoleń, takich jak Mini MBA, nie ma formalnego wymogu egzaminowania słuchaczy. Do ukończenia szkolenia stacjonarnego niezbędna jest obecność na zajęciach, aktywne w nich uczestnictwo, rozwiązanie testu końcowego. W przypadku szkolenia internetowego istnieje jednak konieczność sprawdzenia aktywności słuchaczy i temu służą zadania stawiane słuchaczom w każdym z modułów. Formułowanie zadań, a następnie ich ocena i komentowanie w mniejszym stopniu ma na celu formalne sprawdzanie i ocenianie wiedzy słuchaczy (nie ma pewności, że zadanie zostało wykonane samodzielnie, niektóre z zadań w ogóle trudno ocenić) - chodzi bardziej o mobilizowanie słuchaczy do aktywności oraz o przekazanie im informacji zwrotnej na temat tego, jak sprawnie poruszają się w tematyce będącej przedmiotem zajęć. Niektóre z zadań podlegały jedynie zaliczeniu i końcowa ocena z przedmiotu została wystawiona na podstawie liczby wykonanych poleceń. Tak więc może zdarzyć się, że oceny wystawione na koniec kursu bardziej odzwierciedlają zaangażowanie słuchaczy niż formalną wiedzę. Z założenia szkolenie ma być wprowadzeniem do poszczególnych dziedzin z zakresu zarządzania i przygotowaniem do dalszego samokształcenia w specjalności potrzebnej słuchaczowi. Jest rzeczą naturalną, że uczestnicy szkolenia w różnym stopniu interesują się poszczególnymi przedmiotami i niektórym z bloków tematycznych poświęcają mniej czasu i uwagi.

Taka formuła zaliczenia przedmiotu (niedopuszczalna w przypadku regularnych studiów) wydaje się być wystarczająca w przypadku szkolenia menedżerskiego.

Podsumowanie

Studium menedżerskie przez internet - Global Mini MBA - nawiązuje do doświadczeń studiów Executive MBA, prowadzonych w PAM Center wspólnie z amerykańskim partnerem oraz szkoleń stacjonarnych, które w prawie 30 edycjach odbyły się w Łodzi i Warszawie.

  • Internetowa formuła studium umożliwia dostęp do renomowanego szkolenia dla osób z całej Polski, także osób z mniejszych ośrodków, oddalonych od centrów uniwersyteckich. Formuła Studium umożliwia naukę osobom pracującym, które nie mogłyby pozwolić sobie na systematyczne dojazdy do ośrodka szkoleniowego. Nauka w takiej formie jest możliwa także w przypadku wyjazdów służbowych, o ile słuchacz ma dostęp do internetu.
  • Wydaje się, że internetowa formuła szkolenia jest interesująca dla osób w średnim wieku. Te osoby niechętnie podejmują naukę w tradycyjnej formie, obawiając się bezpośredniej "konfrontacji" z osobami młodymi. Osoby starsze, pracujące na eksponowanych stanowiskach, absorbujących dużo czasu w ciągu dnia, nie podejmą nauki w formie tradycyjnej - niechętnie postawią się w roli ucznia lub studenta. Szkolenie przez internet pozwala zachować pewną anonimowość i niezależność.
  • Zainteresowanie programem wykazywały głównie osoby z wykształceniem wyższym pracujące na kierowniczych stanowiskach lub prowadzące własną działalność gospodarczą. Dla wielu uczestników szkolenia była to pierwsza okazja do zdobycia wiedzy z zakresu zarządzania w sposób uporządkowany, pod kierunkiem nauczyciela akademickiego. To ważne, bo w przypadku samokształcenia często brakuje motywacji, nie bardzo wiadomo, co jest ważne, na co zwrócić uwagę, z jakich źródeł i podręczników korzystać. Dla części osób Studium było okazją do poszerzenia lub odświeżenia wiedzy, którą zdobyły podczas studiów ekonomicznych. Ważne jest także to, że w Studium mogły uczestniczyć osoby bez wyższego wykształcenia.
  • Dla wielu osób udział w szkoleniu był ważny ze względu na nawiązanie do programu studiów MBA. Część osób (szczególnie młodych) traktowała je wręcz jako wstęp i "przymiarkę" do "dużego" MBA. Trzeba przyznać, że nazwa szkolenia była w procesie rekrutacji bardzo przydatna i przyciągała potencjalnych słuchaczy (nazwy szkoleń Mini MBA i Global Mini MBA są zastrzeżone). Oczywiście wszyscy zainteresowani byli informowani o relacji Studium do programów formalnych studiów MBA. W 93 proc. oczekiwania uczestników wobec Studium zostały spełnione lub przekroczone. Tyle samo osób uważa, że uzyskana wiedza i dyplom będą przydatne w dalszej karierze zawodowej. Zastrzeżenia dotyczące Studium dotyczyły głównie braku czasu na bardziej dogłębne studiowanie wybranych zagadnień. Program szkolenia Global Mini MBA został pomyślany jako przegląd najważniejszych zagadnień potrzebnych w pracy menedżera i wstęp do dalszego samodzielnego studiowania zagadnień, które są potrzebne w pracy każdego z uczestników. Charakterystyczne w ocenie poszczególnych przedmiotów jest to, że po stronie plusów i minusów szkolenia pojawiają się skrajne opinie. Wynika to z faktu, że na szkoleniu spotkały się osoby z bardzo różnym wykształceniem i doświadczeniami zawodowymi. Osoba z wykształceniem prawniczym może ocenić zajęcia z Prawa pracy jako powierzchowne, a tuż obok pojawia się entuzjastyczna opinia osoby, dla której te zajęcia były czymś zupełnie nowym. Podobnie może być z Rachunkowością czy Finansami. Dla większości osób z wykształceniem humanistycznym zajęcia te były trudne i pracochłonne. Dla księgowego mogą się wydać zupełnie podstawowe. Generalnie słuchacze dobrze ocenili przydatność poszczególnych bloków tematycznych w swojej pracy zawodowej (średnia ocena: 4,79), merytoryczne przygotowanie tematu, jakość i ilość materiałów w internecie (średnia: 5,14). Podobnie oceniono dobór podręczników, ich przydatność w kursie i do dalszego samokształcenia (5,15). Dobrze wypadła także ocena sposobu prowadzenia zajęć, komunikatywność, dostępność, aktywność prowadzących (5,06), chociaż i tutaj występowały obok siebie opinie entuzjastyczne i krytyczne (pojedyncze) - różny jest sposób komunikacji różnych osób.
  • Szkolenie w formule internetowej jest trudną formą uczenia i nauczania. Wymaga systematyczności, samodyscypliny i dobrej organizacji własnego czasu. W Polsce forma ta nie jest jeszcze dobrze rozpowszechniona. W ankietach ewaluacyjnych uczestnicy narzekali na brak lub utrudnioną interakcję z prowadzącym lub innymi uczestnikami szkolenia, brak kontaktu bezpośredniego, utrudniony przepływ informacji, drobne problemy techniczne. Zdecydowanie więcej wymieniono plusów, takich jak: oszczędność czasu w związku z brakiem dojazdów, nauka i wykonywanie zadań w czasie przez siebie zaplanowanym, przekaz dużej wiedzy w bardzo krótkim czasie, różnorodność form, dyspozycyjność wykładowców, prosty i szybki dostęp do informacji, bogactwo materiału, do którego można wracać później, profesjonalizm wykładowców, dostępność i możliwość uczestnictwa w zajęciach w dogodnym momencie. Wydaje się, że najtrudniejszym problemem o charakterze organizacyjnym, z jakim zetknęli się uczący i słuchacze Studium, było wymuszenie systematyczności w realizacji programu. Dobrym pretekstem mobilizującym uczestników do regularnego odwiedzania stron szkolenia była gra decyzyjna, która wymagała cotygodniowego logowania się do serwera, wysyłania decyzji, sprawdzania wyników itp. Trudno jednoznacznie ocenić nakład pracy związany z udziałem w Studium. W założeniach szacowano, że będzie to po 16 godzin na moduł, a w ciągu tygodnia ok. 10 godzin. Z ankiet wynika, że słuchacze poświęcali od kilku aż do 20 godzin tygodniowo na naukę.
  • Warto też zauważyć, że dla części uczestników programu wartością dodaną, uzyskaną przy okazji udziału w szkoleniu, było podniesienie sprawności w posługiwaniu się technologiami informatycznymi. Codzienne komunikowanie się przez internet, konieczność manipulowania różnymi plikami, wymiana danych przez platformę do zdalnego nauczania, częste korzystanie z arkusza kalkulacyjnego (gra decyzyjna, kalkulatory) to dla niektórych osób nowe doświadczenie.
Podsumowując, należy ocenić projekt jako przedsięwzięcie udane od strony szkoleniowej. Wskazują na to: wysoki, jak na szkolenie internetowe, wskaźnik ukończenia programu, zadowolenie i dobre oceny od uczestników. Ważne jest także doświadczenie zespołu wykładowców i organizatorów szkolenia z Uniwersytetu Łódzkiego, które będzie przydatne w realizacji kolejnych projektów e-learningowych.

Informacje o autorze

zobacz podgląd
SŁAWOMIR GURDALA

Autor jest pracownikiem Międzywydziałowego Zakładu Nowych Mediów i Nauczania na Odległość Uniwersytetu Łódzkiego. Administruje systemami zdalnego nauczania (WebCT, Oracle iLearning, Blackboard). Jest współtwórcą i organizatorem szkoleń internetowych (w tym Global Mini MBA realizowanego od 2000 r.) w Polsko-Amerykańskim Centrum Zarządzania przy UŁ oraz Centrum Innowacji UŁ. Jego zainteresowania zawodowe to: metodyka prowadzenia zajęć e-learningowych, przygotowanie zawartości kursów elektronicznych, prowadzenie zajęć z zakresu ICT (także w trybie zdalnym), udział w projektowaniu i rozbudowie LMS w UŁ.


Komentarze

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

dodaj komentarz dodaj komentarz

Przypisy

1 University of Maryland University College jest jedną z największych na świecie ośrodków stosujących distance learning.