Tajwańska praktyka zastosowań ICT i zarządzania wiedzą

Zbigniew Pastuszak

W dniach 19-21 maja br. miałem przyjemność uczestniczyć (dzięki wsparciu Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego) w konferencji naukowej pt. Technology and Information Security Issues in Knowledge-Based Organizations. Zorganizowało ją w Tajpej na Tajwanie, już po raz 46 (i po raz pierwszy poza USA), amerykańskie IACIS - International Association for Computer Information Systems (www.iacis.org) we współpracy z Taiwan Management Institute. W obradach, poza przedstawicielami blisko 100 tajwańskich uniwersytetów, wzięło udział ponad 320 uczestników z 19 krajów świata (głównie z USA, Chin, Japonii, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanady, Hong Kongu). Zaprezentowali oni blisko 180 referatów w 45 konkurencyjnych sesjach1.

Duże znaczenie przywiązywane do zastosowań ICT (Information and Communication Technology) oraz aktywne podejście do zarządzania wiedzą widoczne są niemal w każdej dziedzinie życia tajwańskiego społeczeństwa. I nie chodzi tylko o incydentalne (aczkolwiek wymowne) zachowania, jak np. aktywny udział w ceremonii otwarcia konferencji IACIS wicepremiera Tajwanu, ale głównie o wysoką aktywność naukowców, przedsiębiorców oraz przedstawicieli różnego rodzaju organizacji w kreowaniu społeczeństwa opartego na wiedzy. Tylko w 2003 roku tajwańscy naukowcy opublikowali 12 392 artykuły naukowe, notowane w statystykach SCI (Scientific Citation Index) i uzyskali blisko 5 300 patentów w USA (4 miejsce w świecie)2. Wskaźnik Knowledge Economy Index (KEI), opracowywany przez Bank Światowy, ulokował w 2004 r. tajwańską gospodarkę (z notą punktową 8,04 na 10 możliwych) na 20 miejscu na świecie oraz na 2 miejscu w Azji - po Japonii, a przed Singapurem i Hong Kongiem. W ocenie ogólnego poziomu konkurencyjności gospodarki, Tajwan zajmował w 2004 r. wysoką, 4. pozycję za Finlandią, USA i Szwecją (tabela 1).

Tabela 1. Ranking konkurencyjności

Pozycja

Kraj Liczba punktów
1 Finlandia 5.95
2 Stany Zjednoczone 5.82
3 Szwecja 5.72
4 Tajwan 5.69
5 Dania 5.66
9 Japonia 5.48
11 Wielka Brytania 5.30
13 Niemcy 5.20
27 Francja 4.92
39 Węgry 4.36
40 Czechy 4.35
60 POLSKA 3.98

Źródło: World Economic Forum, The Lisbon Review Ranking 2004

Uzyskiwanie takich efektów możliwe jest m.in. dzięki aktywnej realizacji przez rząd Tajwanu projektu e-Taiwan, stanowiącego najważniejszą część przyjętej w 2002 r. strategii narodowego rozwoju Challenge 2008. Skupia się on na 3 głównych obszarach, które stanowią:

  • infrastruktura - umożliwiająca integrowanie krajowych sieci informacyjnych i komunikacyjnych, zapewniających niezakłóconą pracę grupową,
  • infrastruktura - umożliwiająca integrowanie krajowych sieci informacyjnych i komunikacyjnych, zapewniających niezakłóconą pracę grupową,
  • zapotrzebowanie na aplikacje ICT - aktywny i szeroki rozwój oraz zastosowanie aplikacji typu VOIP (Voice-Over Internet Protocol) oraz RFID (Radio Frequency Identification).

Obszary te tworzą bazę do rzeczywistego wykreowania tajwańskiego e-społeczeństwa, aktywnie wkraczając w sferę mobilnej komunikacji. Już obecnie Tajwan charakteryzuje się najwyższym na świecie poziomem penetracji sieci mobilnej komunikacji (telefonii komórkowej i mobilnego dostępu do internetu), a jego przemysł dostarcza ponad 80% światowych rozwiązań WLAN (Wireless Local Area Networks).

Do działań priorytetowych tajwańskich władz zaliczane jest również promowanie planu M(obile) Taiwan. Jego podstawowym celem jest połączenie systemów sieci telefonii komórkowej, dostawców i agregatorów treści elektronicznych oraz przemysłowych sieci bezprzewodowych w jeden, zintegrowany, mobilny i bezprzewodowy system internetowy. Główne działania tego projektu prowadzone są w 2 etapach:

  • pierwszy z nich obejmuje instalację multimedialnego kanału komunikacyjnego o długości 6 000 km (tj. średnio ok. 200 m sieci na każdy kilometr kwadratowy powierzchni Tajwanu), umożliwiającego jednoczesny dostęp grupowy, eliminującego problem pracy w pętli (loop problem) i gwarantującego obniżenie kosztów dostępu do jednego z 10 najniższych na świecie,
  • drugi skupia się na integracji lokalnych sieci bezprzewodowych i mobilnego internetu dostępnego w sieciach telefonii komórkowej, w celu wykreowania pierwszego w świecie "dwusieciowego środowiska usługowego", które zagwarantuje zmianę jakościową stosowanych rozwiązań i przeniesie tajwańską gospodarkę z poziomu "e-" (elektronicznego) na poziom "m-" (mobilny).

Dynamika prac i osiągnięcia Tajwanu we wdrażaniu najnowszych technologii informacyjnych i komunikacyjnych skłaniają do szerszej refleksji na temat ich wpływu na funkcjonowanie gospodarki światowej. W jednej z dyskusji prowadzonych w trakcie sesji panelowych konferencji, zasygnalizowałem problem tzw. triadyzacji gospodarczej świata3, czyli wyraźnego zogniskowania rozwoju światowej gospodarki w 3 regionach: Ameryki Północnej, Europy i Azji. Z wypowiedzi uczestników dyskusji wyłoniła się jednak wyraźna dwubiegunowość rozwoju nowoczesnej gospodarki, bazującej na wiedzy i aktywnych aplikacjach ICT. Swoisty dipol tworzy intensywna współpraca USA i azjatyckich tygrysów, sprowadzająca Europę głównie do roli konsumenta wytworzonej wartości dodanej. Potwierdzeniem tej tendencji może być choćby zestawienie poziomu nakładów na badania i rozwój, stanowiące siłę napędową gospodarki opartej na wiedzy (tabela 2). Japońskie i amerykańskie nakłady na B+R (per capita) przewyższały nakłady europejskiej piętnastki odpowiednio 2.1 oraz 1.9 raza (w odniesieniu do Polski były to nakłady ok. 37-krotnie wyższe).

Tabela 2. Wydatki na naukę i badania (B+R) w 2003 r.

Kraj Wydatki (% PKB) Wydatki (mld euro) Wydatki na mieszkańca (euro)
Japonia 3,12** 131,7** 1 034
Stany Zjednoczone 2,76 268,6 908
Razem UE 15 1,99** 182,5** 489
Polska 0,59 1,1 28
  • * w 2001;
  • ** w 2002 r.
Źródło: Dane Eurostatu za 2003 r.,Eurostat News Release 26/2005; obliczenia własne

Nie jest to oczywiście jedyna różnica pomiędzy aktywnością Europy i "osi rozwoju e-świata". Tych różnic jest bardzo wiele i można je odnaleźć w wielu dziedzinach. Z punktu widzenia pracowników nauki istotny jest chociażby sposób pojmowania rangi i jakości pracy naukowej. Powszechnie wykorzystywany w Europie do oceny poziomu prac naukowych wskaźnik IF (Impact Factor), bazujący na ocenie poziomu cytowań (tj. liczba cytowań artykułów wydanych w ostatnich 2 latach odniesiona do liczby artykułów wydanych w tym czasie), został całkowicie skrytykowany w trakcie panelu zatytułowanego Spotkaj wydawców. Uczestniczyli w nim redaktorzy 15, wysoko notowanych (również na Liście Filadelfijskiej) czasopism z dziedziny ICT; jak np. amerykańskie "Industrial Management & Data Systems", "Journal of Computer Information Systems", "Journal of Information Management", "International Journal of Electronic Business Management", "Journal of International Technology and Information Management", czy brytyjski "Journal of Enterprise Information Management" (Brunel University).

Redaktorzy czasopism wydawanych w Stanach Zjednoczonych zgodnie podkreślali, że najbardziej miarodajnym wskaźnikiem jakości pracy naukowej jest liczba patentów oraz liczba zapytań dotyczących możliwości przemysłowej aplikacji opisywanych rozwiązań, płynących od przedstawicieli biznesu (głównie za pośrednictwem komercyjnych, internetowych baz czasopism - np. EBSCO, ProQuest ABI/INFORM czy ProQuest Computing Online). Takie podejście z jednej strony przyczynia się do ogniskowania pracy naukowej na rzeczywistych i potencjalnych problemach długoterminowego rozwoju sfery ICT, z drugiej zaś ułatwia naukowcom pozyskiwanie środków pozabudżetowych na prowadzenie badań gwarantujących uzyskiwanie efektów na najwyższym światowym poziomie.

Dodatkowo warto w tym miejscu zwrócić uwagę na - widoczny również w Europie - problem "drenażu mózgów" i przepływu naukowców m.in. z Tajwanu do USA. Typowy przebieg kariery zawodowej tajwańskich naukowców obejmuje uzyskanie doktoratu w Stanach Zjednoczonych. Często po jego uzyskaniu otrzymują oni propozycję prowadzenia dalszych badań w USA, u której podstaw leży perspektywa obustronnych korzyści. Z jednej strony jest to szybsze i sprawniejsze osiąganie założonych efektów (dzięki możliwościom finansowym i wyposażeniu amerykańskich laboratoriów), z drugiej zaś - możliwość opatentowania wynalazków bezpośrednio w USA, co jest gwarancją szybkiego ich wdrożenia w praktyce przemysłowej.

Jako swoistą konkluzję powyższych rozważań można sformułować tezę, że aktywne działania w sferze zarządzania wiedzą oraz zastosowań ICT, poza wymiernymi efektami w postaci rozwoju gospodarczego i poziomu międzynarodowej konkurencyjności gospodarki Tajwanu, przyczyniają się do aktywizacji i rozwoju zasobów ludzkich, stanowiących jej najważniejszy zasób strategiczny. Inwestowanie w sferę mobilnej komunikacji i zarządzania wiedzą, umożliwia dalszy rozwój kapitału ludzkiego i w efekcie podnosi globalną konkurencyjność gospodarki, tworząc swoisty cykl jej ciągłego doskonalenia, posiadający wyraźne cechy - popularnej w Azji - filozofii kaizen4.

Informacje o autorach

zobacz podgląd
ZBIGNIEW PASTUSZAK
Autor jest adiunktem w Pracowni Zastosowań Technik Informatycznych na Wydziale Ekonomicznym UMCS i właścicielem działającej od 3 lat firmy oferującej kompleksowe usługi e-biznesowe. Jest autorem i współautorem licznych publikacji poświęconych problematyce konkurencyjności przedsiębiorstw, zarządzania zintegrowanym łańcuchem dostaw, e-biznesu i systemów informacyjnych zarządzania. Obecnie uczestniczy w międzynarodowym projekcie edukacyjnym Faculty Management Summer School 2005 (Koper, Słowenia), w którym odpowiada za przygotowanie i realizację kursu: Digital Economy and e-Business.

Komentarze

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

dodaj komentarz dodaj komentarz

Przypisy

1 Szczegółowy program konferencji dostępny jest pod adresem www.iacis.org/pdf/i....

2 R.I. Wu, Excellence, Innovation, and Building a Safe Knowledge-Based Society in Taiwan, IACIS Pacific 2005 Conference Program and TMI Knowledge-Based Economy Forum, Taipei, Taiwan, 20 maja 2005 r.

3 Termin ten został spopularyzowany w Polsce m.in. przez prof. M.J. Stankiewicza w książce: Konkurencyjność przedsiębiorstwa, TNOiK, Toruń 2002.

4 Kaizen jest japońską filozofią zarządzania, której istotę stanowi doskonalenie; nieprzerwane doskonalenie obejmujące każdego, w tym naczelne kierownictwo, średnie i niższe poziomy zarządzania jak i szeregowych pracowników. www.umbrella.org.pl..., [06.09.2005].