AAA

Era e-usług - era cyfrowej gospodarki opartej na wiedzy

Katarzyna Sadowska

Wprowadzenie

Postęp technologiczny i zmiany w strukturze wykształcenia nowoczesnych społeczeństw kreują nowy rodzaj usług. Połączenie specjalistycznej wiedzy z nowoczesnymi formami jej przekazywania jest podstawą sektora elektronicznej gospodarki opartej na wiedzy, zwanego potocznie e-biznesem. Unia Europejska dostrzega zachodzące zmiany, wspierając je dotacjami dostępnymi również w Polsce. Jednym z najważniejszych wyzwań, jakie stoją obecnie przed rządami wielu państw, w tym także Polski, jest zapewnienie tzw. spójności społecznej. Obecnie zauważyć można, że społeczeństwo w swej przeważającej większości dzieli się na dwie grupy. Przedstawiciele pierwszej, stale rosnącej grupy, to osoby w wieku produkcyjnym, legitymujące się wyższym wykształceniem. Start zawodowy w tradycyjnych gałęziach gospodarki, ze względu na dużą podaż absolwentów z wyższym wykształceniem i ograniczoną liczbę miejsc pracy, staje się dla tych osób coraz trudniejszy. Drugą wyróżniającą się grupę stanowią osoby mniej wykształcone, które potrzebują coraz obszerniejszych zasobów specjalistycznej wiedzy, aby móc swobodnie funkcjonować w rzeczywistości kształtowanej przez rozwój technologiczny. Trudności zawodowe spowodowane sytuacją na rynku pracy skłaniają te osoby do wykorzystywania dostępnych nowoczesnych technologii, co pozwala na rozwój usług utożsamianych z elektroniczną gospodarką opartą na wiedzy. Wykorzystanie internetu umożliwia osobom z wyższym wykształceniem świadczenie wysoce wyspecjalizowanych usług opartych na wiedzy na rzecz osób, które tych usług poszukują, a jednocześnie mają niższy poziom wykształcenia1. Platforma usług cyfrowych łączy te dwie grupy.

Rysunek 1. Wykorzystanie platform usług cyfrowych
Źródło: opracowanie własne

Konieczność systemowego wsparcia nowego segmentu usług

Opisane zjawisko jest nieuniknione, dlatego zarówno Komisja Europejska, jak i polski rząd zauważyły je, wprowadzając stosowne mechanizmy, pozwalające na budowanie i rozwój elektronicznej gospodarki opartej na wiedzy, zwanej potocznie e-biznesem. Pomoc przy tworzeniu nowej gałęzi gospodarki, niewystępującej właściwie dotychczas w Polsce, jest tym bardziej istotna, że w średnioterminowym horyzoncie czasowym gospodarka elektroniczna oparta na wiedzy musi wykazać dodatnie przepływy pieniężne, tzn. firmy oferujące tego typu usługi muszą być rentowne. Istnieje kilka podstawowych modeli biznesowych przedsiębiorstw zajmujących się e-biznesem, a najbardziej pożądanym z nich jest model opierający się na odpłatnym korzystaniu z e-usług przez odbiorców (użytkowników). Inne modele opierają się na oferowaniu darmowych e-usług finalnym użytkownikom i czerpaniu przychodów ze sprzedaży powierzchni reklamowej firmom zainteresowanym dotarciem do tych użytkowników.

Niekorzystnym zjawiskiem dla nowo powstających firm, również tych działających w zakresie e-usług, jest znaczące zaostrzenie przez banki procedur kredytowych. Sytuacja ta jest następstwem kryzysu finansowego z 2008 roku. Nowo powstające podmioty z sektora e-usług, wymagające w początkowej fazie rozwoju odpowiednich nakładów finansowych, nie mają praktycznie żadnych szans na uzyskanie finansowania z banków.

Prywatni inwestorzy i aniołowie biznesu stanowią tu pewną alternatywę, jednak ich liczba jest stosunkowo niewielka, a bezpośredni dostęp do nich - znacznie ograniczony. Dodatkowo szczęśliwcy mogący zaprezentować swoje projekty inwestorom muszą się liczyć z ich ponadprzeciętnymi oczekiwaniami co do stopy zwrotu z inwestycji.

Fundusze seed capital i venture capital to kolejne podmioty mogące zapewnić rozwój nowych projektów w zakresie e-usług - w przypadku funduszy e-przedsiębiorcy poza kapitałem mogą liczyć również na wsparcie merytoryczne. To pozwala nowym przedsiębiorcom niejednokrotnie ustrzec się mniej lub bardziej typowych błędów. Jednak trzeba się również liczyć z ograniczeniem autonomiczności decyzji przedsiębiorcy.

Na rynku działają również inkubatory wspierające działalność innowacyjną, do której niejednokrotnie można zaliczyć projekty z zakresu e-usług. Współpraca z inkubatorem opiera się na modelu podobnym do tego, jaki stosują fundusze seed i venture capital, z tą jednak różnicą, że okres uruchomienia projektu znacznie się wydłuża. W zależności od zasad, jakimi rządzi się dany inkubator, okres potrzebny do uruchomienia projektu może wynosić od kilku miesięcy do roku, przy czym nigdy nie ma pewności, że finalnie projekt zakwalifikuje się do finansowania przez inkubator. Przed uzyskaniem dotacji każdy projekt przechodzi dwuetapową procedurę konkursową, w której w pierwszym etapie wybierane są najciekawsze projekty, w drugim zaś - projekty uzyskują od inkubatora wsparcie merytoryczne w postaci specjalistycznych usług konsultingowych.

Fundusze strukturalne dla e-usług

W ramach funduszy strukturalnych dostępnych dla Polski na lata 2007-2013 przewidziano wsparcie nowo powstających przedsiębiorstw oferujących e-usługi. W ramach Programu Innowacyjna Gospodarka istnieje Działanie 8.1 - Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej - oferujące dotacje dla wszystkich, którzy chcą zaistnieć na rynku e-usług. Przydzielaniem dotacji na e-biznes zajmuje się PARP, a budżet Działania 8.1 na lata 2007-2013 zaplanowano na 390 mln euro2. Popularność tego Działania systematycznie rośnie, o czym świadczy statystyka zrealizowanych dotychczas naborów wniosków.

Tabela 1. Statystyka dotychczasowego naboru wniosków dla Działania 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej
L.p. Data naboru Liczba złożonych wniosków Kwota dotacji ze złożonych wniosków Liczba wniosków zatwierdzonych do dofinansowania Kwota zatwierdzonych dotacji
1 15-25.09 2008 r. 452 189 mln PLN 222 92 mln PLN
2 02-05.03 2009 r. 824 492 mln PLN 365 212 mln PLN
3 13-16.07 2009 r. 1329 897 mln PLN 428 278 mln PLN
4 26-29.10 2009 r. 2809 1896 mln PLN brak danych brak danych
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://poig.parp.gov.pl/index/index/910, [07.01.2010]

Pomimo braku informacji na temat liczby wniosków zatwierdzonych do dofinansowania w czwartej rundzie aplikacyjnej z października 2009 roku, można założyć, że liczba nowych projektów w zakresie e-usług z pewnością przekroczy 1500.

Jakie projekty mogą skorzystać z dofinansowania?

Działanie 8.1 wskazuje jako beneficjentów nowo powstałe podmioty: mikro- i małe firmy prowadzące działalność gospodarczą nie dłużej niż 1 rok od dnia rejestracji3. Beneficjenci zakwalifikowani do dofinansowania z Działania 8.1 nie ograniczają się do specjalistów z sektora IT. Wsparcie finansowe przewidziane jest dla wielu branż o różnych specjalnościach, niekoniecznie posiadających wiedzę i zasoby IT. Jednym z warunków otrzymania dofinansowania jest pomysł rokujący sukces rynkowy - e-biznes oparty na modelu świadczącym e-usługi4. Duży nacisk położony został na innowacyjność: Liczą się nowatorskie pomysły, zapełnianie istniejących nisz rynkowych i zaspokajanie potrzeb - a nie kopiowanie istniejących rozwiązań5.

Warto podkreślić, że warunki przydzielania dotacji w Działaniu 8.1 są niezwykle korzystne w porównaniu do innych Działań. Dla podmiotów chcących rozwijać działalność w zakresie e-usług dotacja może wynieść od 20 tys. do 1 mln zł, przy maksymalnej refundacji kosztów na poziomie 85 proc., a możliwość finansowania działalności firmy przewiduje się w okresie do 24 miesięcy.

W kontekście powyższych kryteriów oraz faktu, że z Działania 8.1 wykluczone są projekty dotyczące e-handlu (sklepy internetowe), które już w tym momencie stanowią bardzo dobrze rozwiniętą gałąź sektora, powstaje pytanie, jakie jeszcze rodzaje e-usług mogą funkcjonować w sieci. Zdaniem specjalistów poza e-finansami i e-handlem, które rozwinęły się najszybciej, potencjał rozwojowy wykazują usługi w takich kategoriach jak: e-zdrowie, e-logistyka oraz e-kultura6.

Tabela 2. Udział danej kategorii w potencjalnym rozwoju e-usług
L.p. Tematyka Potencjał rozwoju
1 e-finanse 75%
2 e-handel 75%
3 e-praca 63%
4 e-learning 57%
5 e-komunikacja 42%
6 e-porównywarki 38%
7 e-zdrowie 37%
8 e-turystyka 37%
9 e-logistyka 27%
10 e-usługi w prowadzeniu działalności gospodarczej 23%
11 e-ubezpieczenia 14%
12 e-kultura 13%
Źródło: J. Kuciński, B. Mazurek-Kucharska, R. Flis, dz. cyt.

Wydaje się, że polski rynek, mając do dyspozycji fundusze europejskie oraz coraz większą liczbę specjalistów potrafiących odnaleźć się na rynku e-usług, przy jednocześnie zwiększającej się liczbie obywateli z dostępem do internetu, będzie rozwijać się bardzo dynamicznie.

Jaki powinien być idealny pomysł na e-usługę?

Podobnie jak przy zakładaniu tradycyjnego biznesu - można pokusić się o stworzenie czegoś zupełnie nowego lub zbudować biznes oparty na istniejącym trendzie. O całkowicie nowatorski pomysł jest zazwyczaj dość trudno, jednocześnie istnieje spore ryzyko nieprzyjęcia się nowej usługi. W tej sytuacji pewniejszym rozwiązaniem wydaje się wykorzystanie trendu, który jest odzwierciedleniem tego, co aktualnie dzieje się na świecie i w gospodarce. Najważniejsze dla powodzenia przedsięwzięcia jest to, by proponowany produkt zaspokajał potrzeby potencjalnych klientów, a więc - w przypadku przedsiębiorstwa oferującego e-usługi - by wprowadzona usługa mogła być świadczona w znacznie łatwiejszy sposób i w krótszym czasie niż usługa tradycyjna. Gdy ktoś jako pierwszy znajdzie rozwiązanie umożliwiające zastąpienie tradycyjnej usługi jej odpowiednikiem w sieci - wówczas można mówić o innowacyjności tego przedsięwzięcia i liczyć na dofinansowanie ze środków unijnych. Istnieje również duża szansa odniesienia sukcesu na rynku. Innowacyjność nie musi w tym przypadku dotyczyć jedynie „odkrywczych” usług.

Bibliografia

  • W. Cellary, E-biznes szansą dla małych i średnich przedsiębiorstw, I Ogólnopolskie Forum E-Biznesu, pod patronatem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa, 20.10.2009.
  • J. Kuciński, B. Mazurek-Kucharska, R. Flis, Badanie zapotrzebowania na działania wspierające rozwój usług świadczonych elektronicznie (e-usług) przez przedsiębiorstwa mikro i małe, Raport z badania, Pentor Research International, Warszawa 2009.
  • PARP, Regulamin przeprowadzania konkursu w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Priorytet 8: Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki, Działanie 8.1: Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej, Warszawa 2009.
  • P. Zielińska, Dot@cje dla e-biznesu, I Ogólnopolskie Forum E-Biznesu, pod patronatem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa, 20.10.2009.

Netografia

INFORMACJE O AUTORZE

KATARZYNA SADOWSKA

Autorka jest doktorantką w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie (Kolegium Gospodarki Światowej). Od kilku lat jest odpowiedzialna za międzynarodowe projekty realizowane przez TVP SA w ramach programów wspólnotowych: 7. Programu Ramowego oraz eContentPlus. Odpowiada też za projekty finansowane ze środków europejskich w ramach konkursów dla mediów. Jej zainteresowania dotyczą szeroko pojętych zagadnień związanych z mediami elektronicznymi, w szczególności zjawiska konwergencji.

 

Komentarze

Nie ma jeszcze komentarzy do tego artykułu.

dodaj komentarz dodaj komentarz

Przypisy

1 W. Cellary, E-biznes szansą dla małych i średnich przedsiębiorstw, I Ogólnopolskie Forum E-Biznesu, pod patronatem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa, 20.10.2009.

2 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, www.poig.gov.pl/Ana.... [07.01.2010].

3 PARP, Regulamin przeprowadzania konkursu w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Priorytet 8: Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki, Działanie 8.1: Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej, Warszawa 2009.

4 Tamże.

5 P. Zielińska, Dot@cje dla e-biznesu, I Ogólnopolskie Forum E-Biznesu, pod patronatem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa, 20.10.2009,.

6 J. Kuciński, B. Mazurek-Kucharska, R. Flis, Badanie zapotrzebowania na działania wspierające rozwój usług świadczonych elektronicznie (e-usług) przez przedsiębiorstwa mikro i małe, raport z badania, Pentor Research International, Warszawa 2009.