Recenzja publikacji Z. Pastuszaka Implementacja zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego w przedsiębiorstwie

Wprowadzenie

Sprawność funkcjonowania podmiotów gospodarczych jest uwarunkowana wieloma czynnikami, do których należą m.in. aktualnie dostępne technologie informacyjne. Te zaś obecnie opierają się na dwóch filarach: technice komputerowej i telekomunikacyjnej. Ich połączenie doprowadziło do zbudowania potężnego instrumentu, jakim stała się sieć komputerowa, a w szczególności internet. Otworzyło to duże możliwości budowania współczesnego biznesu na podstawie nieograniczonej wręcz wymiany informacji. Informacja zaś - będąc odwzorowaniem realnych obiektów i procesów, a także dzięki jej własności przenoszenia się w czasie i przestrzeni - stanowi doskonały model tej rzeczywistości, pozwalający opisać i zrozumieć składane przez podmioty gospodarcze oferty biznesowe bez oglądania się na granice krajów i kontynentów. Nowe technologie otworzyły nowe możliwości... Ale nie wszystkie one zostały już odkryte. A zatem dociekliwe umysły mają nadal duże pole do popisu w zakresie proponowania nowych zastosowań już dobrze opracowanej techniki. Zarówno dla praktyki, jak i teorii pożyteczna staje się wymiana poglądów w sprawie użyteczności, możliwości i barier wykorzystywania współczesnych technologii informacyjnych w działalności gospodarczej.

W nurt publikacji z tego zakresu wpisuje się książka Zbigniewa Pastuszaka "Implementacja zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego w przedsiębiorstwie"¹.

Autor podjął próbę przedstawienia problematyki wdrożenia współczesnych technologii informacyjnych w praktyce gospodarczej, ujętej jako implementacja zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego w przedsiębiorstwie. Na początku - we wstępie - przedstawił główne cele i zakres poznawczy publikacji formułując tezę, że poziom wykorzystania (recepcji - jak pisze autor) zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego jest pozytywnie skorelowany z postrzeganym poziomem adekwatności tych rozwiązań do realizowanych zadań produkcyjnych. Kolejne rozdziały zostały podporządkowane przedstawianiu dowodów tej tezy. We wstępie też zostało wprowadzone kluczowe pojęcie zaawansowane rozwiązania biznesu elektronicznego (oznaczymy to w skrócie ZRBE) jako wewnętrzne i zewnętrzne innowacje techniczne i organizacyjne, wykorzystujące systemy i technologie informacyjne (szkoda, że nie zostały tutaj sformułowane kryteria owego zaawansowania).

Rozdział pierwszy został zatytułowany E-biznes i zarządzanie przedsiębiorstwami nowej gospodarki. Główne myśli autora obracają się wokół takich zagadnień, jak: ewolucja metod zarządzania i systemów informatycznych wspierających procesy zarządzania, organizacje wirtualne oraz modele i cele wdrożeń biznesu elektronicznego. Interesujące są m.in. spostrzeżenia autora w sprawie problemów wykorzystania współczesnych technologii informatycznych stanowiących podstawy do rozwijania biznesu elektronicznego.

Rozdział drugi (Egzogeniczne uwarunkowania recepcji zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego) koncentruje się na zewnętrznych uwarunkowaniach możliwości wykorzystania ZRBE. Interesująca jest analiza porównawcza poziomu nowoczesności gospodarek ze względu na ich gotowość do rozwijania systemów opartych na sieci.

Kolejny rozdział, trzeci (Endogeniczne czynniki warunkujące implementację e-biznesu) przedstawia analizę czynników wewnętrznych na poziomie mikroekonomicznym, warunkujących wdrażanie ZRBE. Autor dokonał klasyfikacji tych czynników w zakresie adaptacji biznesu elektronicznego i zajął się głównie czynnikami strategicznymi. Analizę tę oparł na przestudiowaniu kilkudziesięciu najnowszych publikacji, potwierdzających słuszność teoretycznych założeń metodyki badawczej Net Readiness. Została ona przeprowadzona nie tylko w ujęciu statycznym (jakie czynniki odgrywają rolę), ale też w ujęciu dynamicznym (czynniki procesowe) recepcji e-biznesu. Przedstawił główne modele opisu akceptacji e-biznesu.

Rozdział czwarty został zatytułowany Luka e-technologiczna i luka e-organizacyjna w Polsce. Według autora, dokonano w nim operacjonalizacji (niestety, nie wyjaśnił, co ten termin oznacza w tej publikacji) wniosków wynikających z poprzednich rozdziałów. W rozdziale zostało wprowadzone pojęcie luki e-technologicznej (jako różnicy między stopniem rozwoju gospodarki polskiej na tle gospodarek krajów najbardziej zaawansowanych w praktycznym stosowaniu rozwiązań biznesowych nowej gospodarki) oraz luki e-organizacyjnej (jako różnic występujących w tej sferze w polskich przedsiębiorstwach). Interesującą i ważną zarówno z punktu widzenia teoretycznego, jak i praktycznego jest zaproponowana przez autora procedura określania wielkości luki e-organizacyjnej. Moim zdaniem, metoda ta ma większe znaczenie niż wyliczone potem miary, które z czasem ulegają dezaktualizacji.

W rozdziale piątym autor przedstawia własny model recepcji zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego, nazywając go E-Business Reception Model (ERBM). Podaje czynniki zewnętrzne i wewnętrzne warunkujące poziom wdrożenia zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego. Swój model przedstawia na poziomie operacyjnym, umożliwiającym zastosowanie go w praktyce. Pastuszak przedstawił tutaj także własne badania w zakresie wykorzystania współczesnych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych (autor pisze: recepcji e-biznesu) w Polsce. Sformułował też kilka hipotez badawczych. Wydaje się, że niektóre z nich w istocie nie wymagają specjalnych badań. Na przykład: Przywództwo w dziedzinie zastosowań zaawansowanych rozwiązań biznesu elektronicznego jest pozytywnie skorelowane z postrzeganą użytecznością tych rozwiązań w przedsiębiorstwie.

Rozdział szósty został poświęcony prezentacji autorskiej wizji strategii elastycznej adaptacji e-biznesowej przedsiębiorstwa i jej wdrażania. Zdaniem autora, ten rozdział pracy ma charakter normatywny. Na podstawie wywodów przedstawionych w poprzednich rozdziałach oraz przy wykorzystaniu literatury przedmiotu przedstawiona została propozycja strategii elastycznej adaptacji przedsiębiorstwa do konkurowania w warunkach e-biznesu (w skrócie – strategii elastycznej adaptacji e-biznesowej, SEAEB). Autor ukazuje wybrane problemy związane z prowadzeniem biznesu w warunkach współczesnych technologii teleinformacyjnych oraz formułuje pojęcie tej strategii jako koherentnego i celowego zbioru decyzji oraz działań z obszaru e-biznesu, podejmowanych w określonym czasie, zintegrowanych z ogólną strategią biznesową przedsiębiorstwa i elastycznie reagujących na jej zmiany. Dalej przedstawia ogólną procedurę formułowania strategii SEAEB, a następnie opisuje procedury wdrożeniowe SEAEB w warunkach polskich przedsiębiorstw.

Publikacja stanowi interesujący przegląd zagadnień z obszaru wykorzystania współczesnych technologii teleinformacyjnych, zwłaszcza internetu, w gospodarce (autor używa terminu e-biznes). Wprawdzie technologie te można już uznać za znane, to jednak w praktycznych zastosowaniach, zwłaszcza w Polsce, są w dużym stopniu dopiero odkrywane. Toteż każda propozycja, szczególnie poparta badaniami teoretycznymi, wnosi swój wkład w rozwój zastosowań tych technologii. W opisywanej publikacji rola i znaczenie tych technologii są rozpatrywane z punktu widzenia gospodarki, a nie samych technologii. Warto ją zatem polecić przede wszystkim osobom poszukującym narzędzi z zakresu infrastruktury informatycznej. Ale może być ona także nader pożyteczna dla ambitnych informatyków, których celem jest włączenie się do procesów wykorzystania współczesnych środków i technologii informacyjnych w budowanie systemów informacyjnych w gospodarce.

Książka została napisana w sposób klarowny. Czasami pojawiają się jednak pewne "ubarwienia" terminologiczne. Nie zostało również wyjaśnione samo pojęcie zaawansowane rozwiązanie: czy budowanie systemu informacyjnego z wykorzystaniem sieci komputerowej już samo w sobie stanowi o poziomie zaawansowania?

Mogą także powstać wątpliwości, czy niektóre koncepcje zasługują na mianowanie ich hipotezami badawczych. Czy na przykład potrzebne są aż badania naukowe w zakresie analizy wpływu znajomości współczesnych technologii informacyjnych i kompetencji kierownictwa w tym zakresie na poziom i efekty wykorzystania tych technologii w praktyce gospodarczej?

Pewne obiekcje co do celowości budzi również zamieszczanie tabel z liczbami: fakty podane w tych tabelach szybko dezaktualizują się, czytelnik zaś ma złudzenie precyzji opisów.