Recenzja

Od końca lat dziewięćdziesiątych wśród polskich menedżerów można zaobserwować wzrastające zainteresowanie kulturą organizacyjną. O ile w początkowym okresie transformacji uwaga rodzimych praktyków biznesu koncentrowała się na elementach strategicznych, związanych przede wszystkim z wypracowaniem trwałych przewag konkurencyjnych, to w ostatnich kilku latach można było zaobserwować stale zwiększający się popyt na wszelkiego rodzaju wiedzę związaną z "miękkim zarządzaniem". Odpowiedzią na wzrost popytu była między innymi większa podaż publikacji książkowych poświęconych zagadnieniom kultury organizacyjnej (w ostatnich kilku latach w Polsce ukazało się kilkanaście pozycji poświęconych problematyce kultury organizacyjnej), większa liczba przeprowadzonych badań oraz organizowanych konferencji i szkoleń. Rozpowszechnienie tego obszaru tematycznego zarówno w działalności wydawniczej, jak i w działalności badawczej i szkoleniowej wynika przede wszystkim z uświadomienia sobie przez menedżerów i teoretyków zarządzania dystansu, jaki dzieli polskie przedsiębiorstwa od rozwiązań wypracowanych przez przedsiębiorstwa międzynarodowe, a jednocześnie próby znalezienia narzędzi, które pozwolą ten dystans zmniejszyć. Większość pozycji poświęconych kulturze organizacyjnej wydanych w ostatnich latach w Polsce zazwyczaj koncentrowała się na:

• przedstawieniu kultury organizacyjnej jako narzędzia zarządzania zasobami ludzkimi (kultura jako narzędzie integrujące i zwiększające przywiązanie pracowników do organizacji oraz - poprzez unifikację zachowań - ułatwiające sprawowanie kontroli);
• zaprezentowaniu kultury organizacyjnej z perspektywy wpływu kultur narodowych (wraz ze strategiami zachowania w wielokulturowym otoczeniu);
• problematyce pomiaru i optymalizacji kultury (coraz bardziej szczegółowych metodach określenia dopasowania kultury do zmian zachodzących w otoczeniu organizacji i rekomendowanych działaniach korygujących).

Pozycją, która z korzyścią dla czytelnika wyłamuje się z powyższego podziału, jest wydana przed kilkoma tygodniami praca pod redakcją Grażyny Aniszewskiej - Kultura organizacyjna w zarządzaniu¹. Intencją autorów było pokazanie kultury organizacyjnej przede wszystkim jako elementu wspierającego realizację strategii przedsiębiorstwa. Cel ten udało się zrealizować dzięki rozbiciu kultury organizacyjnej na poszczególne elementy (takie jak: polityka personalna, komunikacja, przywództwo, motywowanie, public relations oraz budowanie zespołów) i następnie (w oddzielnych rozdziałach) pokazaniu, jak każdy z elementów może wpływać na strategię przedsiębiorstwa. Zastosowany podział sprawił, że książka zyskała bardziej praktyczny charakter.

Po dwóch pierwszych rozdziałach wprowadzających (definiujących kulturę organizacyjną w różnych modelach badawczych, pokazujących znaczenie i sposoby diagnozowania kultury oraz dokonujących przeglądu literaturowego relacji między kulturą i strategią), w kolejnych częściach autorzy prezentują, w jaki sposób kształtować każdą ze składowych kultury organizacyjnej, tak aby w jak największym stopniu ułatwiać realizację przyjętej przez przedsiębiorstwo strategii.

W rozdziale poświęconym zarządzaniu zasobami ludzkimi autorzy, oprócz opisania tradycyjnych powiązań między elementami polityki personalnej a kulturą i strategią, wskazali na znaczenie marketingu personalnego jako narzędzia utrwalania wartości kulturowych.

W kolejnych rozdziałach, poświęconych komunikacji, przywództwu i motywowaniu, wykazano, że przełożenie tych elementów kultury organizacyjnej na strategię organizacji możliwe jest tylko wtedy, gdy są one osadzone w systemie norm i wartości organizacji oraz doprowadzają do ukształtowania spójnych postaw i zachowań wobec wyborów strategicznych przedsiębiorstwa.

W rozdziale siódmym, opisującym procesy budowania zespołów, autorzy, oprócz wyodrębnienia czynników wpływających na efektywność zespołu, przeanalizowali funkcjonowanie grup formalnych i nieformalnych oraz przedstawili rekomendowane sposoby postępowania w przypadku narastającej wewnętrznej rywalizacji i eskalacji zjawisk konfliktowych w organizacji.

Ostatnia ze składowych kultury - działania public relations - została w omawianej pozycji ukazane przez pryzmat zależności między wizerunkiem firmy a narzędziami budowy przewagi konkurencyjnej w oparciu kontakt z otoczeniem zewnętrznym.

Wartościowym podsumowaniem każdego rozdziału są zastosowane przez autorów opisy rzeczywistych przypadków (zarówno polskich, jak i międzynarodowych), ilustrujących omawiane problemy, wraz z praktycznie stosowanymi rozwiązaniami.

Opisana pozycja w zamierzeniu autorów miała być przeznaczona przede wszystkim dla studentów, ale nowatorskie podejście prezentacji każdego z omawianych elementów kultury organizacyjnej poprzez analizę jego wpływu na strategię organizacji, a jednocześnie liczne odniesienia do najświeższego dorobku naukowego powodują, że Kultura organizacyjna w zarządzaniu, pod redakcją Grażyny Aniszewskiej, będzie wartościową lekturą również każdego praktyka zarządzania, a także źródłem inspiracji dla środowiska naukowego.